Бороналар, зичлагичлар, культиватор ва актив ишчи органли машиналарнинг назарияси ва ҳисоби асослари

Борона тишлари:а - квадрат кесимли; б - доира кесимли; в,г,д - турсимон боронанинг тишлари; е - ўтоқ қиладиган боронанинг пружинасимон тишлари; ж - ўтлоқ боронанинг пичоқсимон тиши

• бурчакнинг ҳар хил қийматларида борона тиши қирраси
• билан тупроқни ўзаро таъсири:
• а – =/2; б - /2+; в - .

Тишли бороналарнинг тишларини рамада жойлаштириш

Марзалар баландлиги қуйидагича аниқланади:
Илонизисимон борона (а) ва тезкор борона (б) тишларини рамага жойлаштириш.
Лойиҳалашда излар ораси bо, кўндаланг қаторлар (планкалар) сони m ва винтсимон йўллар сони k белгиланади.
Кўндаланг қатордаги тишлар ораси b=mb0 ва ўлчам с аниқланади. Одатда с=b олинади.

Дискларнинг асосий геометрик параметрлари ва куч тавсифи

Дискли ишчи органлар икки хил геометрик шаклга эга: текис диск ва сферик диск. Текис дискни эгрилик радиуси чексизликка тенг (r=) бўлган сферик диск каби кўриш мумкин. Дискларнинг асосий параметрлари диаметр D ва эгрилик радиуси r бўлади. Улар билан диск диаметрал кесимининг марказий бурчагининг ярмига тенг бўлган бурчак 1 ўзаро боғланган

D = k a,

(38)

Диск диаметри белгиланган максимал ишлов чуқурлиги а га боғлиқ.: D=ka, бу ерда k – коэффициент, бороналар учун k = 4...6.
Эгрилик радиуси r дискнинг майдалаш ва айлантириш
қобилиятини аниқлайди.
D = 2 r sin1 .

Культиваторлар панжаларининг асосий параметрлари

Очилиш , увалаш , горизонтга нисбатан ўрнатиш  ва чархлаш i ҳамда қамраш кенглиги b панжаларнинг шакли ва тупроққа таъсир характерини белгиловчи асосий параметрлари ҳисобланади.
Очилиш бурчаги  панжаларнинг иш технологиясида ҳал қилувчи параметр бўлиб, унинг миқдори бегона ўтларни тиғи бўйича сирпаниши ва кесилиши имкониятларини белгилайди.
Кесиш бурчаги 0 ҳам бегона ўтларни тўлиқ кесилишига таъсир қилади. Бу бурчак тиғни юқори фаскаси ва горизонтал текислик билан ҳосил қилинади. У икки бурчак-чархланиш бурчаги i ва энса бурчак  йиғиндисидан иборат 0 = i + .