Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

Catford
’ın  (1965)  eşdeğerliği 
biçimsel 
ve 
metinsel 
olarak 
ulamlaması, edimsel eşdeğerlik bağlamında bir yandan çeviri amaçlı me-
tin  çözümlemesini  gündeme  getirirken,  öte  yandan  da  edimselliği  gün-
deme getirir. Edimselliğin devreye girmesi ise, ekin gibi dildışı öğelerinde 
eşdeğerlik  kapsamında  ele  alındığını gösterir.  Bu  bağlamda  söylem  çö-
zümlemesi ve metinsellik kavramını çeviri kuramına getiren W. Koller ve 
J. House’un modellerinden söz edilebilir.  
4.6.1. Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi ve eşdeğerlik 
Çeviri  amaçlı  metin  çözümlemesi  terimini  ilk  kullanan  kişi,  Werner 
Koller’dir (1979). Metni bir bütün olarak ele almış ve çeviride eşdeğerli-
ğin ancak çeviri amaçlı metin çözümlemesinin yönlendireceğine dikkati 
çekmiştir. Bir başka deyişle, çeviride metinsel öğelerin hiyerarşik düze-
nini sağlamak çevirmenin görevidir. Metinsel öğelerin eşdeğerlik açısın-
dan hiyerarşik sıralaması ise, sonunda metin düzeyinde eşdeğerliği sağlar. 
Ne var ki, Koller’in çeviri amaçlı metin çözümlemesinde hangi yöntemin 
kullanılacağına çevirmenin karar vereceğine değin görüşü, bir yandan çe-
virmeni uzman konumuna çıkartırken, öte yandan da çeviri edincine (bi-
lincine) dikkati çeker. Onun çeviri amaçlı metin çözümlemesiyle ilgili gö-
rüşü, eşdeğerlik öğelerini hiyerarşik olarak sıralamasından anlaşılaşılabi-
lir.  Buna  göre,  eşdeğerlik  evreleri  şu  şekilde  sıralanmıştır  (krş.  Koller 
1989: 99-103: Munday 2001: 46-48) 
➢
 
Düzanlamsal eşdeğerlik: dildışı öğeler açısından eşdeğerlik 
➢
 
Yananlamsal eşdeğerlik: sözcük seçimi ve biçemsel düzeyde eş-
değerlik  
➢
 
Metinsel eşdeğerlik: metin türü düzeyinde eşdeğerlik 
➢
 
Edimsel eşdeğerlik: iletişim düzeyi açısından eşdeğerlik  
➢
 
Biçimsel eşdeğerlik: metnin bireysel olarak anlatımsal kimliğini 
ortaya çıkaran biçim ve güzel duyusal değerlere seslenmesi açı-
sından eşdeğerliği 

---

 
90 
Sonuç olarak, 
Koller
’in kaynak metinden yola çıkmakla birlikte, çevi-
ride metindışı öğelere ve edimsel eşdeğerliğe yer vermesi,  onun, çeviri-
deki devingen ilişkilere ve çevirinin erek dil ve erek ekinle bağlantısına 
önem verdiğini gösterir. Kuşkusuz bu erek odaklı yaklaşımın bir işareti 
olarak da değerlendirilebilir.