Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

ticari ve yasal me-
tinlerin
”  çevirisini  yapan  kişi  olarak  tanımlanırken, 
çevirmen 
(müter-
cim), “
bilimsel ve sanatsal metinlerin
” çevirisini yapan kişi olarak de-
ğerlendirilmiştir. Yaratıcılık açısından daha önem taşıyan “bilimsel ve sa-
natsal metinlerin” çevirisi üzerinde özellikle durarak, bu tür metinlerin çe-
virisinde “okuru yazara götüren”, “yazarı okura götüren” çeviriler olmak 
üzere iki yöntem öne sürmüştür (Göktürk 1994: 18-19). Bunlardan, okuru 
yazara  götüren  çeviri  yöntemine  öncelik  vererek,  okuru  kaynak  metine 
odaklayan kaynak odaklı çeviriye öncelik vermiştir. Bir başka deyişle, bu-
rada  çevirinin amacı,  okurun çeviriyi anadilinde yazılmış gibi değil de, 
kaynak dilde yazılmış gibi okumasıdır. Bu durumda çevirinin uzamsal ve 
zamansal farklılığı okuyucuda uyandırması gerekir. Çevirmenin bunu ba-
şarabilmesi ise, onun bireysel duygu ve düşüncelerinin süzgecinden geçi-
rerek yorumladığı kaynak metni okuyucuda aynı izlenimi uyandıracak şe-
kilde çevirme yetisine bağlıdır. Bu durumda çevirinin erek dil ve ekinle 
bağlantısı kopmakta ve yorumbilim sadece çevirmenin kaynak metini yo-
rumlamasıyla sınırlı kalmaktadır. Bu ise, Schleiermacher’in “bilimsel ve 
sanatsal metinlerde” yazarın ürününü ya da düşüncesini ancak kendi orta-
mında üretebileceği düşüncesinden kaynaklanmış olabilir (Kurultay 1985: 
191-217). Sözkonusu ürünü başka bir dil ortamına aktarmak, yazarın dü-
şünce ve dilini birbirinden yalıtlamak anlamına geldiğinden, bu tür metin-
lerde yazarın okura götürülmesi düşünülemez. Bu savın temelinde ise, dil 
ve  düşüncenin  birada  alınması  yatar.  Öte  yandan  gündelik  veya  ticari 
amaçlı metinlerde amaç bilgi aktarımı olduğundan, okur yazara götürüle-
bilir,  başka  bir  deyişle  erek  dil  olanaklarından  yararlanılabilir.  Bu  du-
rumda akla şu soru gelmektedir: dillerin zenginliğinin ifadesi olan yazın-
sal metinlerde erek odaklı yönteme dil ve düşünce birbirinden kopamaz 
savıyla  karşımıza  çıkan  Schleiermacher,  niçin  kullanmalık  metinlerde 
erek dilin her türlü zenginliğinden yararlanmayı kabul etmiştir. Kuşkusuz, 
bu sorunun yanıtı günümüz erek odaklılık anlayışıyla, Schleiermacher’in 
erek odaklılık anlayışı arasındaki farkta yatmaktadır. Şöyle  ki, onun bu 
yöntemi kullanmalık metinlerde özellikle seçmesi, erek odaklılığın yorum 
ve açımlamaya olanak sağlaması düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Kı-
sacası, ona göre bir metin ancak nesne dünyasının somut verilerine dayalı 
olursa, başka bir dile çevirebilir. Buna karşın, ortak nesnelerin değil de, 
öznel yaratıcılığın egemen olduğu, bir başka deyişle de, dilin düşünceye 
baskın çıktığı metinlerde, çevirmenin yazarla aynı ortam ve konumu pay-

---

 
75 
laşmaması, bu tür metinlerin çevrilme olanağını ortadan kaldırır. Kuşku-
suz, Schleiermacher’in çevirmenlik ve dilmaçlık da dahil olmak üzere öne 
sürdüğü savlar tarihsel süreç içersinde daha da günümüz anlayışına yakın-
laşarak cevap bulacaktır.