Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

7.7.1. İşlevsellik-Eşdeğerlik 
Nord eşdeğerliği, görece bir kavram olarak ele almış ve eşdeğerlik iliş-
kisinin metnin işlevine göre değişeceği savından yola çıkmıştır. Bu ku-
ramda işlevsellik kavramı Katherina Reiss’ın metin türü üzerine kurduğu 
modelden esinlenerek genişletilmiştir. Gerçi, Reiss işlevselliği doğrudan 
kaynak metni kendisine ölçüt alarak tanımlarken, Nord metnin türüne göre 
çevirinin alıcı üzerindeki işlevi yada etkisi üzerinde durmuştur. Ona göre, 
metnin işlevi
 belirli bir durumdaki alıcının metne yüklediği edimsel iş-
levdir. Bundan böyle, bu kez metnin işlevi metnin alıcı üzerindeki işlevi 
değil, alıcının durumuna göre metne yüklediği işlevdir. Gerçi bu noktada 
Nord’un, Vermeeer’in metnin her okuyucuda duruma bağlı olarak farklı 
bir işlev kazandığı görüşüyle uzlaştığı görülür. Ne var ki, Vermeer bu gö-
rüşünü gerekçelendirmede dilbilimden çok gerçek yaşamdan örneğin ta-
rihteki olaylardan örnek vererek kendine dayanak arar. Oysa Nord’un ge-
rekçelendirmede Reiss’ı örnek aldığı görülür. Dilbilim odaklı yaklaşım-
dan yola çıkan bu anlayışta ilk kez Bühler’in (1934) öne sürdüğü işlevine 
göre  metin  türü ulamlaması  temel  alınır.  Buna  göre  metinler  gönderge, 
coşku, çağrı ve ilişki işlevi olmak üzere dörde ayrılır. Kısaca bu kavramlar 
şu şekilde tanımlanabilir: 

---

 
161 
➢
 
Gönderge işlevi
: Metnin nesne ya da gerçek olguları anlatma iş-
levi, bundan böyle, düz anlama  yönelik işlevi. Bu tür metinlerin 
içine işlevine göre bilgilendirme amacıyla kullanılan ansiklopedi-
ler, ders kitapları, gazete haberleri ve kullanma kılavuzları girer. 
➢
 
Çoşku işlevi
: Göndericinin ele aldığı konu  üzerindeki duygu ve 
düşüncelerini dile getiren metinlerdir. Yazınsal metinler, eleştiri 
ve yorumlar bu tür metin kapsamına girer. 
➢
 
Çağrı  işlevi
:  Alıcının  ön  bilgisini,  duygu  ve  düşüncesini  göz 
önüne alarak onu tepki vermeye zorlayan metinlerdir. Reklam me-
tinleri, buyruklar, ilanlar bu tür metinlerin içerisine girer. Örneğin, 
reklam metinlerinde yazarın hedefi, alıcıyı satın almaya ikna ede-
cek bir metin ortaya çıkarmaktır. 
➢
 
İlişki İşlevi: 
Metnin alıcı ve dinleyici arasında iletişim kurmak ya 
da bildirişimi sürdürmek işlevidir. Örneğin metinde havadan su-
dan konuşmalar, selamlaşmalar şeklinde kullanılan sözler