|
Dr. Mine Yazıcı
11
GİRİŞ
Çeviribilim temel kavram ve kuramlarının ele alındığı bu yapıtın baş-
lıca dört amacı vardır. Bunlardan birincisi, çeviri etkinliği kapsamında or-
taya çıkan kavramların hangi evrelerden geçerek çeviribilim sürecini baş-
lattığını göstermek ve bu şekilde çevirmen adayına kendi konu alanıyla
ilgili bir üst bilinç kazandırmak; ikincisi, çeviribilim kavram ve terimlerini
açıklığa kavuşturarak çevirmen adayının kendi alanıyla ilgili sorunları ve
özel durumları profesyonel olarak tanıyıp, adlandırabilmesini sağlamak;
üçüncüsü, çeviribilimde şimdiye kadar dilimize kazandırılan terimleri bir
bütünce içerisinde ele alarak konu alanına özgü dile işlerlik kazandırmak-
tır.Tıp, hukuk dili vb. gibi bir alanın kendine özgü dili kullanması, onun
bilimsel olgunluğa eriştiğinin bir kanıtı olarak değerlendirilir. Buna göre,
bu bilim dalının da kendi jargonunu oluşturmasının, çevirmenin bir türlü
tanınmak istenmeyen profesyonel kimliğine katkı bulunacağı düşünülebi-
lir. Bu yapıtın akışı içerisinde öne sürülen son amaç ise, kuramsal alanın
akademik alanla olduğu kadar uygulama alanıyla da ilişkisini irdeleyerek
kuramsal bilginin işe yaramazlığı konusundaki tartışmaları sona erdirip,
çevirmen adayının kuramsal bilginin akademik ve uygulama alanında iş-
lerliğini sorgulamasına olanak sağlayacak yeni bir tartışma zemini yarat-
maktır. Bu yukarıda sayılan amaçlar doğrultusunda sekiz bölümden olu-
şan kitapta çizgisel bir izlekten çok, döngüsel bir izlek çıkartılmaya çalı-
şılmıştır.
“Çeviribilime Genel Bakış” başlıklı I. Bölümde, özerk bir dalı olarak
çeviribilimin konumu, araştırma alan ve yöntemleri irdelenmiş ve bu ön
bilgiye dayalı olarak bu disiplinde hangi alanlarda, hangi kuramsal modele
uygun araştırmaya yönelebileceği üzerinde durulmuştur. Bilim dalıyla il-
gili genel çerçevenin ardından, “Tarihte Çeviri Temel Kavramları” baş-
lıklı II. Bölümde, Antik çağda “sözcüğü sözcüğüne” ve “anlamına göre”
çeviri kavramlarını tartışmaya açarak çeviribilim sürecini ilk başlatan ku-
ramcı ve bu bağlamda ortaya çıkan kavramlara yer verilmiştir . “Geçmişte
Çeviri etkinliği” başlıklı üçüncü bölümde ise, tarihsel bağlamda bu kav-
ramların ne şekilde geliştiği veya çeviri etkinliği sırasında ne gibi yeni
kavram ve tartışmaların ortaya çıktığı üzerinde durulmuştur. Bu bölüm,
Antik çağdaki çeviri etkinliğinden başlayıp, doğuda çeviri etkinliği, doğu-
12
daki geleneğin bir uzantısı olarak Osmanlılarda çeviri etkinliğine uzan-
mış, ardından hem coğrafik konumu, hem de ekonomik ve siyasal neden-
lerle yüzünü batıya çeviren Cumhuriyet’in kuruluş yıllarındaki çeviri et-
kinliği üzerinde durulmuştur. Bu bölüm, batıdaki çeviri etkinliği serüve-
niyle sonlanmıştır. Bölümün özellikle batıdaki çeviri etkinliği ile sonlan-
dırılmasının nedeni, buradaki etkinliğin tarihsel akışının çeviriye bilimsel
bir zemin hazırlamasından kaynaklanmıştır. Buna bağlı olarak, “Çeviri ve
Dilbilim Odaklı Yaklaşımlar” başlıklı IV. Bölümde çevirinin ilk aşamada
dilbilim alanında bilimsel bir inceleme gereci olarak bilim dünyasına ilk
adımını nasıl attığı ve çeviriden çeviribilime hangi dilbilimsel süreçlerden
geçerek gelindiği anlatılmaya çalışılmıştır. Çeviribilim ve Dilbilim odaklı
yaklaşımların ele alındığı V. Bölümde ise, 1980’li yıllardan başlayarak
kimliği tanınan çeviribilimin ilk aşamalarda dilbilimsel kuramlardan nasıl
etkilendiği konusu irdelenmiştir. Bu nedenle, dönemin önde gelen Wolf-
ram Wills, Peter Newmark, Mona Baker gibi kuramcıların temel yapıtları
çeviribilim odaklı bakış açısıyla incelenmiştir. “Çeviribilim odaklı Yakla-
şımlar ve Kuramlar” başlıklı VI. Bölümde ise, bu disiplinin kendi ürettiği
kuramlar üzerinde durulmuş, “Çeviribilim ve İşlevsellik başlıklı VII. Bö-
lümde ise, bu kuramların işlevselliği üzerinde durularak kuramsal ve uy-
gulama alanı arasında köprü kurulmaya çalışılmıştır. En son “Kuram ve
Uygulama” başlıklı VIII. Bölümde, bu kuramların bütünleyici bir yakla-
şımla uygulanabileceği bir model geliştirilerek, hem bütünce üzerinde
akademik araştırma yapmak isteyenlere bir örnek sunulmuş, hem de ku-
ramsal alanın uygulama alanıyla karşılıklı ilişki ve etkileşimi konusunda
bir fikir verilmeye çalışılmıştır. Kitabın son bölümünde yer alan terim-
cede, yapıtta geçen kavramlara karşılık terimler başta dilbilim alanında
Prof. Dr. Berke Vardar ve çeviribilim alanında Prof. Dr. Işın Bengi-
Öner’in çalışmaları olmak üzere bu konuyu ilgilendiren Türkçe yazın ta-
ranarak çıkartılmıştır. Karşılığı yerleşmemiş terimler de, öneri terim ola-
rak terimceye eklenmiştir.
Kısacası, yukarıdaki bölümleri akışından da anlaşılacağı üzere, bu ya-
pıt aracılığıyla öncelikle çevirmen adaylarına ve bu konuya uygulama ala-
nında yıllarını veren ama kuramsal bilgi edinme olanağı bulamayanlara,
kendi konumlarını ve yaptıklarını sorgulama olanağı yaratarak çeviri ka-
dar çeviribilim sürecinin devingenliği konusunda, bir içgörü kazandırmak
hedeflenmiştir. Ayrıca kuramsal bilginin profesyonel yaşamla etkileşimi-
nin birbirinin varlığını sürdürmedeki önemi üzerinde durularak, kuram
13
uygulama arasındaki tartışmaları, bilgi çağına yakışır yapıcı tartışmalara
taşımak amaç edinilmiştir. Üstelik son zamanlardaki kuramsal çalışmala-
rın işlevselliği göz önüne alındığında, özümsenerek öğrenilen kuramsal
bilginin uygulama alanını kısıtlayıcı, unutulmaya mahkum bir bilgi olma-
yıp, ufku genişleten özgürlük ve özgüven duygusunun bilimsel tutarlılık
içerisinde gelişmesine katkıda bulunan devingen bir sürecin ürünü olduğu
özellikle vurgulanmak istenmiştir.
14
15
Do'stlaringiz bilan baham: |
