Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

Humboldt
'un dilin yaratıcılığını, 
Saussure
'ün deyişiyle “söz” düzle-
minde ele aldığını gösterir. Humboldt'un ön ayak olduğu dilin yaratıcılı-
ğıyla ilgili bu görüş, toplumsal dilbilim (
budunbilim
) çalışmalarını anadil 
yetisinin en kolay kanıtlanabileceği ilkel kabilelere yöneltmiştir 

---

 
72 
Çevrilemezlik  
Ana dilin nesneler dünyasıyla ilişkisinden yola çıkarak onun devingen 
enerjisini  ortaya  çıkarmaya  çalışan  Humboldt’un  (1836)  ardından,  sıra-
sıyla Weisgerber (1899-1985), Sapir ve Whorf dilin toplumla ilişkisi üze-
rinde  durmuşlardır.  Sapir  ve  Whorf’a  göre,  her  dil  gerçekler  dünyasını 
içinde bulunduğu topluma göre yansıtır. İnsanların dünyayı anadillerine 
göre görüp, bunu sonra kendi düşüncelerine göre yoğurarak sesli olarak 
dile getirdiklerini söylemeleri, onların dil ve düşünceyi bir arada ele al-
dıklarını, dilin iletişim aracı olarak toplumsal yönüyle değil de, Humboldt 
gibi, bireysel yaratıcılık yönüyle ilgilendiklerini gösterir. Ne var ki, bu ka-
bilelerin sözlü kültüre dayalı topluluklar olması, söz konusu dilbilimcile-
rin “dili” sadece biçimsel simgelerden oluşan geçici sesler olarak görme-
lerine neden olmuştur. Dilin sadece aynı toplumdaki bireyler arasında sese 
dayalı basit bir iletişim aracı olarak görülmesi, içerik ya da bilginin top-
lumlar arasında  iletilebilirliği üzerinde  hiç  durulmamasına yol açmıştır. 
Bundan  böyle,  sesin  çevrilemezliğinden  yola  çıkılarak  ‘çevrilemezlik’ 
savları yeniden ortaya çıkmıştır. 20. yüzyılda Whorf’un, Sapir’in hemen 
arkasından “