Book · November 019 citations reads 2,471 authors

O‘QITUVChINING  KOMMUNIKATIV  QOBILIYATI. NUTQ 
TEXNIKASI  VA MADANIYATI. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Muloqatga    kirishish,  aloqa  o‘rnatish  (kommunikatsiya)  tushunchasi.
 
O‘qituvchining  kommunikativ  –  aloqa  o‘rnatish  qobiliyati  pedagogning  muhim  
qobiliyatlari  jumlasidandir.O‘qituvchi  o‘quvchilarga  biron  -bir  narsani  o‘rgata 
olishi uchun ular bilan munosabatga kirishishi shart.  
Munosabat
  -insonlar  o‘rtasidagi  faoliyat  ehtiyojlaridan  kelib  chiqadigan 
ko‘p  qirrali  jarayon  bo‘lib,  axborot  almashinuvini  ta'minlaydi.  Munosabat 
nutq, 
imo-ishora, jest, mimika, xatti-harakat
 va h.k. lar asosida amalga oshiriladi.  
 
Munosabatga kirishuvchilar bir - birlarini idrok eta olishlari taqoza etiladi. 
Yagona  munosabat  jarayonida: 
kommunikativ
  (axborot  uzatish), 
interaktiv
 
REJA: 
1. Muloqatga  kirishish, aloqa o‘rnatish (kommunikatsiya) tushunchasi 
2.    Nutq  texnikasi    va  madaniyati.  Muloqotda  ishontirish,  ta'sir  etish 
usullaridan foydalanish. 
3.O‘qituvchining  o‘zgalar  holatini  tushuna  olish,  empatiya(hamdardlik)ga 
moyilligi
 

---

345 
 
(hamkorlikdagi harakat) va 
perseptiv
 (hamkorlikda idrok etish) jihatlarni alohida 
ko‘rsatish  mumkin.  Kishi  birgalikda  faoliyat  ko‘rsatayotganda  zaruriyatga  ko‘ra 
boshqa  odamlar  bilan  birlashishi,  ular  bilan  muomalaga  kirishi,  ya'ni  aloqa 
o‘rnatishi,  o‘zaro  hamjihatlilikka  erishishi,  kerakli  axborot  olishi  va  javob 
tariqasida axborot berishi lozim. Muloqot mobaynida 
til
 aloqa vazifasini bajaradi. 
“Kommunikatsiya”
  -  ijtimoiy  ma'noga  ega  bo‘lgan  tushunchadir. 
Kommunikatsiya  inson tafakkurida paydo bo‘lgan tushuncha, axborotni boshqa 
insonlarga  yetkazib  berishdir.  Axborot  o‘zatayotgan  shaxs- 
kommunikator
, 
axborotlarni qabul qilayotgan kishi 
retsient
 deb ataladi. 
O‘qituvchining  tahsil  oluvchilar  ko‘ngliga  yo‘l  topishi  uning  muloqatga 
kirishuvchanligiga  bog‘liq.  Shaxsning  kommunikativ    qobiliyatlarini  hosil 
qiluvchi  xususiyatlar  orasida  yetakchi  va  yordamchi  vazifalarni  o‘taydiganlari 
mavjud. Birinchi navbatda perseptiv, ya'ni idrok qilishga hamisha ta'lluqli bo‘lgan 
xususiyatlar  (ulardan  eng  muhimi  kuzatuvchanlikdir)  yetakchi  o‘rin  egallaydi. 
Barcha  insonlar  kommunikatsiya  jarayonida  ishtirok  etishadi,  ammo  ulardagi 
hayotiy  tajriba,  bilim,  ko‘nikma  va  malakalar turlicha  bo‘lganligi  bois, ularning 
muloqatga  kirishuvchanligi  ham  turlicha  bo‘lishi  kuzatiladi.  O‘qituvchining 
kommunikativ qobiliyati, uning mahoratli ekanligidan dalolat beradi.