Book · January 017 citations reads 5,818 authors

Qo‘l berib so‘rashish qoidalari 
 Qo‘l  berib  salomlashish  muloqot  etiketining  bir  qismi  sifatida  shakllangan 
jarayondir.  Qo‘l  berib  so‘rashish  odatda  erkaklarga  xos  xususiyat  hisoblansa-da, 
hozirda  u  barcha  yoshdagi  va  jinsdagi  insonlar  uchun  ham  birdan  amal  qilmoqda. 
Chunki  qo‘l  berib  so‘rashish  orqali  inson  insonning  kayfiyatini,  sog‘ligini,  hatto  
fe’l-atvorini  ham  bilib  olishi  mumkin.  Qo‘l  berib  salomlashishning  ushbu 
xususiyatlari  ikki  tomonlama  muloqotning  boshlanish  belgisidir.  Qo‘l  berib 
so‘rashish  asosan  tanishish  va  tanishtirish  marosimida,  shartnoma  va  bitim 
imzolaganda, g‘oliblik va mag‘lublikni tan olganda, minnatdorchilik izhor etganda, 
tabriklaganda,  xayrlashganda  va  hokazo  holatlarda  qo‘llaniladi.  Quyida 
e’tiboringizga  havola  qilinadigan  tavsiyalar  qo‘l  berib  so‘rashish  odobiga 
tegishlidir:  

 
uzatilgan  qo‘l  albatta,  muallaq  qolmasligi  kerak,  bu  –  insonni  yerga  urish 
bilan barobar bo‘lib qoladi; 

 
ikki  qo‘l  bilan  qo‘lni  siqib  so‘rashish  haddan  tashqari  xursand  holatda, 
minnatdorchilik belgisi sifatida qabul qilinadi; 

 
ikki  qo‘lni  berib  so‘rashish,  albatta,  so‘z  bilan  ifodalanadi,  bunda 
minnatdorchilik so‘zlari va boshqa iliq so‘zlarni qo‘llash mumkin; 

 
qo‘l berib so‘rashish tez va qisqa bo‘lishi lozim; 

 
qo‘l  berib  so‘rashish  davomida  ozgina  egilib  qo‘yish,  so‘rashayotgan 
insonga nisbatan hurmatni belgilaydi; 

 
ostonada, stol ustidan qo‘l berib so‘rashish xunuk ko‘rinadi; 

 
o’z  tanishini  ko‘rib  qolgan  taqdirda  ham  binoning  u  boshidan  bu  boshiga 
qo‘lni cho‘zib kelish insonni kulgili holatga solib qo‘yadi;  

---

12 
 

 
ayol kishi bilan uchrashib qolganda, ayol birinchi bo‘lib qo‘l uzatmaguncha 
erkak qo‘l uzatmaydi; 

 
ayol  kishining  qo‘lini  ko‘p  ushlab  turish  mumkin  emas,  bu  uni  noqulay 
vaziyatga solib qo‘yishi mumkin.  
Salomlashganda  jargon,  ko‘cha  so‘zlarini,  buzib  talaffuz  etiladigan 
“privetik”,  “salyutik”,    “chao”,  “poka” 
kabi  so‘zlarni  ishlatmaslik  maqsadga 
muvofiq.  Odatda,  ro‘paradan  keluvchi  kishiga  u  yetib  kelguncha,  ya’ni  orada  3-4 
qadam qolgach salom beriladi. 
Sizga  mutlaqo  notanish  bo‘lgan  kishi  salom  bersa,  albatta,  “alik”  olish  va 
uning  yanglishganligini  sezdirmaslik  kerak.  Bunday  holatda  yelka  qisish  yoki 
hayron bo‘lib qarash odobsizlik hisoblanadi. 
Umuman,  o‘zbekchilikda  salomlashishning  o‘zi  ham  sizga  bo‘lgan 
munosabatni  shakllantiradi.  G‘arb  odatiga  ko‘ra  yoshi  katta  ayollar  bilan 
ko‘rishayotganda o‘rnidan turib, tavoze bilan boshni silkitib salomlashiladi. Bizda 
esa  bu  nafaqat  katta  yoshlilar,  balki  umuman  xotin-qizlarga  nisbatan  qo‘llaniladi. 
Zero  har  bir  qiz  yoki  ayol  o‘sha  xonadon  egasining  nomusi  hisoblanadi.  Bu  bilan 
erkak  boshqa  bir  erkakning  oriyati  va  hurmatini  o‘z  joyiga  qo‘yayotgan  hamda 
boshqalardan  ham  o‘ziga  nisbatan  shuni  talab  qilayotgan  bo‘ladi.  Agar  ayollar 
qurshovida  bo‘lsangiz,  unda  umumiy  ravishda  bir  marta  salomlashib  qo‘yiladi. 
Etiketning  buzilishi  ko‘rishuvning  shovqinli  tarzida  bo’lishi  hisoblanadi.  Odamlar 
oldida  hozir  bo‘lishingiz  bilan  salomlashingiz  u  daraja  o‘zingizga  qaratadigan 
tarzda  bo‘lmasligi  lozim.  Salomlashish,  tanishuv  yoki  suhbatdoshlik  uchun  eng 
qulay madaniyatli usul hisoblanadi.