Book · January 017 citations reads 5,818 authors

Ishxonada
.  Yangi  xodimni  jamoaga  rahbar  tanishtiradi.  Eski  xodimlar 
yangi  kasbdoshlarini  ish  jarayoni  bilan  tanishtiradilar  va  to  xodim 
“joylashib”
 
olguncha  sharoit  yaratishga  harakat  qiladilar.  Ba’zi  bir  xodimlar  o‘rtasidagi 
munosabatlar hamda o‘zaro arazlar haqida yangi xodimga “yetkazish” shart emas. 
Bir  jamoa  munosabatining  shakli  ularning  o‘zaro  do‘stona  layoqati  hamda 
oldindan  mavjud  odatlarni  ushlash  darajasiga  bog‘liq.  Ammo  har  qanday  holatda 
ham  do‘stingiz  familiyasini  aytib  murojaat  qilishingiz  noto‘g‘ri.  Ish  vaqtida 
xizmatga  doir  vazifalarni  bajarayotganda  o‘zingizni  idorangiz  nomidan  tanitasiz, 
shunga ko‘ra hamma vaqt ham ism, familiyani aytish shart emas. 
Dam  olish  maskanidagi  hayot  tanishishning  nisbatan  oddiyroq  shaklini 
taqozo etadi. 
“Kitobingizni ko‘rsam maylimi?”
, deb boshlangan murojaatning o‘zi 
yaqin  munosabatga  asos  bo‘la  oladi.  Bunday  holatda  qo‘shni  stol  va 
hamxonaningizga  o‘zingizni  tanishtirishingiz  maqsadga  muvofiq.  Umumiy 
tanishuv  hamda  do‘stona  kayfiyatni  paydo  qilishda  ba’zi  oromgohlarda  bo‘lgani 
kabi 
“tanishuv kechalari”
 o‘tkazish yaxshi qo‘l keladi. O‘zaro tengdoshlar – qizlar 
va bolalarning tanishuvida ismning o‘zi yyetarli. 
Mana  sizni  tanishtirishdi.  O‘zingizni  endi  qanday  tutasiz?  Agar  sizni 
tanishtirayotgan kishi ismi sharifingizni aytgan bo‘lsa, ko‘rishish uchun qo‘lingizni 
uzatayotib,  buni  qaytarishingiz  shart  emas.  Birinchi  bo‘lib  tanishishga  taklifni 
qabul  qilgan  odam  qo’l  uzatadi,  ya’ni  ayol  kishi  erkak  kishiga,  katta-kichikka, 
rahbar-xodimga.  Tanishtirilgan  shaxs  to  unga  javoban  ko‘rishishga  qo‘l 
uzatmagunga  qadar  qo‘l  uzatmaydi.  18  yoshgacha  bo‘lgan  qizlar  kattalar 
ko‘rishayotganda  turib  ko‘rishadilar.  Uy  bekasi  yoshi  va  jinsidan  qat’i  nazar 
o‘rnidan  turib  ko‘rishishi  lozim.  Agar  taklif  qilinganlardan  biri  kechikib  kelsa, 
mezbon  birvarakay  uni  hamma  bilan  tanishtiradi  va  joyiga  o‘tkazadi.  Kechikib 
kelgan odamning o‘zi keyinroq stol atrofdagilar bilan tanishib olishi mumkin. 
Ko‘chada siz notanish ayol bilan ketayotgan tanishingizni ko‘rib qolsangiz, 
ayolga  qarab  bosh  bilan  ta’zim  qilib,  bir  chetga  o‘tasiz,  ko‘rishishni  esa 
tanishingizga qo‘yib bering – kerak bo‘lsa uning o‘zi sizni tanishtiradi. 
O‘zini  boshqalarga  tanitish  ham  bir  san’atdir.  Bunday  vositachisiz 
tanishish  qiyinroq  bo‘lib,  odob  saqlashni  talab  qiladi.  Odobli  kishi  istagan  vaqtda 
o‘zini  tanita  oladi.  Tanishi  uchun  yo‘l  ochib  beradigan  vositalar  juda  ko‘p. 
Tanishish  mulozamat  bilan  eshik  ochish,  tushirib  yuborilgan  narsani  olib  berish  
kabilardan  boshlanishi  mumkin.  Shuning  o‘zi  gaplashib  ketishga  va  keyinchalik 
tanishishga sabab bo‘ladi.  

---

15 
 
Ism-shariflar  haqida  gap  ketadigan  bo‘lsa,  bu  borada  yaxshi  xotiraga  ega 
bo‘lish  odamni  vaziyatdan  olib  chiqib  ketadi.  Ko‘p  yillardan  so‘ng  ko’rishib 
qolganda  biz  tezda  yodga  olgan  ismning  egasi  xursand  bo‘ladi.  Ammo  begona 
ismlar  tezda  xotiradan  chiqib  ketadigan  vaziyatlar  juda  ko‘p.  Bunday  holatda  
bildirmaslikka  harakat  qiling.  Agar  siz  bu  vaziyatdan  chiqish  yo‘lini  topa 
olmasangiz:  “
Uzr  yodimdan  ko‘tarilibdi”,
  deb  tan  olishga  to‘g‘ri  keladi.  Bunda 
vaziyatdan  hazil  yoki  ishonchlilik  orqali  chiqib  ketish  mumkin.  Yomon  xotirada 
qayta tanishishga to‘g‘ri keladi. Bunda 
“Biz tanishmiz”
 degan javobni eshitmaslik 
uchun  o‘z  ismi  sharifini  aytib  so‘rashmagan  ma’qul.  Boshqa  tarafdan,  bizni 
tanimay  hayron  bo‘layotgan  yaqinimizga  quvonch  va  ehtiros  bilan  tashlanar 
ekanmiz: 
“Meni  taniyapsizmi?”
  deb  uni  qiynamaganimiz  ma’qul.  Bundan  u 
noqulay  axvolga  tushishi  mumkin.  Ammo 
“Biz  falon  joyda  tanishgandik”
  degan 
ma’noda  so‘z  orasida  silliq  qilib  eslatib  ketganimiz  durust.  Bu  uni  kim  bilan 
gaplashayotganini  eslashiga yordam beradi. 
Ishxonada ham ayol ayolligini yo‘qotmaydi. Odobli erkak ayol kishiga joy 
beradi  va  turli  xil  achchiq  hamda  qo‘pol  so‘zlardan  o‘zini  tiyadi.  Ammo  barcha 
mulozamat  turlari  asosiy  narsaga  –  ishning  borishiga  halaqit  bermasligi  lozimdir. 
Erkak  ishlayotgan  bo‘lsa,  ayol  uchun  o‘rnidan  turib,  paltosini  olib  berishi  shart 
emas. Ammo  garderobda birga bo‘lib qolishsa, uni kiyishga  yordam berishi shart. 
Ayol  kishi  ham  o‘z  o‘rnida,  agar  ishxonada  erkak  kishi  o‘zini  og‘irroq  tutsa, 
shikoyat  qilmasligi,  erkak  kishi  ishlab  o‘tirgan  bo‘lsa,  faqat  ayol  turgani  uchun 
o‘rnidan turishini talab qilmasligi lozim. 
Ayollar!  Ish  sharoitida  o‘z  ayollik  latofatingizni  suiste’mol  qilmang. 
Ishdagi  muammolarini  ko‘z  yoshi  bilan  hal  qilishga  intilmang.  Va  yana  bir 
maslahat.  Ish  stolini  chiroyli  sumkalar,  shlyapa  va  atir-upalar  chiroyli 
ko‘rsatmaydi.  Ular  uchun  boshqa  joy  topgan  ma’qul.  Telefon  go‘shagini 
ko‘tarayotib, 
“Bu  kim?”
  deb  qiziqmang.  Buni  faqat  kotiba  muloyimlik  bilish 
imkoniyatiga  ega. 
“Kim  so‘rayapti?”
  deb  so‘rash  mumkin.  Ayni  paytda,  telefon 
suhbatlariga  doir  bir  narsani  aytib  o‘tiz  joiz.  Imkon  qadar  ishxonada  telefonda 
kamroq va qisqaroq so‘zlashish lozim. Agar iloji bo‘lmasa, buni yarim ovozda ham 
qisqa  shaklda  aytish  mumkin.  Ishxonadagilarni  yo‘qotilgan  kalit  yoki  tikuvchi 
bilan bo‘lgan  uchrashuvga doir  masalalar  bilan boshlarini qotirmang.  Ishxonadagi 
alohida  jamoa  o‘rtasida  xodimlar  tug‘ilgan  kunlarini  nishonlash  an’anaga  aylanib 
qolgan.  Bu  o‘z-o‘zidan  yaxshi,  ayyom  qanchalik  tor  doirada  bo‘lsa,  shuncha 
yaxshi.  Tabriklar  qabul  qilayotgan  ayyom  sababchisi  o‘rnidan  turadi.  Bunga 
javoban  oddiy  o‘tirishni  taklif  qilish  mumkin:  kofe,  shirinlik.  Haddan  ziyod 
mehmondorchilikka  berilmaslik  ma’qul.  Ish  sharoitida  bu  noqulayliklar  tug‘diradi 
va keyingi tug‘ilgan kun egasini 
“qiynab”
 qo‘yishi  mumkin.  Agar sovg‘a sifatida 
shirinlik  olgan  bo‘lsangiz,  atrofdagilarni  u  bilan  mehmon  qiling.  Rahbarning 
tug‘ilgan  kuni  mavjud  muassasaning  rusmiga  qarab  nishonlanadi.  Rahbarni 
tabriklashning eng mos shakli – uning ish stoliga gullar qo‘ymoqdir. Lekin baribir 
xodimlar  rahbarga  sovg‘a  qilishni  istasalar,  unda  eng  yaxshisi  –  o‘rtamiyona, 
qimmat bo‘lmagan, masalan, shirinliklar, kamyob mevalar, kuldon yoki stol uchun 
mayda-chuyda narsalar, albom, kitob sovg‘a qilish mumkin. Kirishimli jamoalarda 

---

16 
 
karmon,  portfel  yoki  qo‘lqop  ham  hadya  qilish  mumkin.  Muassasa  rahbari, 
ayniqsa,  yoshroq  bo‘lsa,  yoshi  ulug‘  xodimlar  va  ayollar  bilan  birinchi  bo‘lib 
ko‘rishadi.  Bo‘limga  kirib  kelgan  rahbar  birinchi  bo‘lib  so‘rashadi.  Bu  qoidada 
istisno  jihatlar  mavjud  emas.  Xodimlar  javob  beradi,  ammo  o‘rinlaridan 
turmaydilar.  O‘zining  xonasida  rahbar  oldiga  bir  masala  bo‘yicha  kelgan  ayol 
xodim  uchun  o‘rnidan  turmaydi.  Suhbat  uzoqqa  cho‘zilgan  taqdirda,  rahbar 
xodimga o‘tirishni taklif qilishi mumkin.