Book · April 021 citations reads 54 1

– rasm. Molibden konsentratlarini parchalash texnalogiyasi.

Ishqorlash jarayoni 80–100% soda eritmasi bilan 4–5 bosqichda qarama-qarshi yo‗nalishda olib boriladi. Bu tarzdagi jarayon sodadan unumli foydalanish va eritmani pH=8–8,7 larga olib keladi. Hosil bolgan eritma filtrlanib bo‗lganidan so‗ng uning tarkibidagi molibden 1 litrda 50– 70 grammni tashkil qiladi va bu eritma kalsiy molibdat holida cho‗kmaga tushirish uchun yuboriladi.
Kalsiy molibdatni cho‘ktirish. Cho ‗ktirish uchun kalsiy xlorid eritmasidan foydalaniladi. Cho‗ktirish jarayoni eritmani 80–90⁰C qizdirib olib boriladi. Kalsiy molibdatning to‗liq cho‗kishi eritmani pH iga, kalsiy xloridning miqdoriga va eritmadagi molibdenning miqdoriga bog‗liq bo‗ladi. Kalsiy molibdenni 97–98% cho‗ktirish jarayoni kuchsiz ishqoriy sharoitda, 10–15% kalsiy xloridi ko‗proq holda olib boriladi.
Hosil bo‗lgan oq mayda kalsiy molibdat kristallari sulfatlardan suv bilan yuvib tashlanadi va 600–700⁰C da qizdiriladi. Filtrlab olingan nordon eritma tarkibida taxminan 1% atrofida molibden qoladi, uni ionitlardan adsorbsiyalab ajratib olinadi. Ionitlardan ammiakli eritmadagi molibdenni konsentratsiyasi 50–70 g/1 ni tashkil qiladi.

11. Kuydirilgan molibden boyitmalarini gidrometallurgik usulda qayta ishlash

Molibden oksidi – MoO₃, yuqorida aytilganidek, MoS₂ yondirilganda yoki Mo qizdirilganda hosil bo‗ladi. U oq kukun bo‗lib, suvda oz eriydi, ammo konsentrlangan qaynoq sulfat va xlorid kislotada, shuningdek, ammiakda yaxshi eriydi.

MoO₃ ga muvofiq keladigan kislota molibdat kislota H₂MoO₄ dir. H₂MoO₄ – oq kukun bo‗lib, suvda juda oz eriydi. Uning tuzlari molibdatlar deb ataladi. Molibdatlar rangsizdir. H₂MoO₄ da amfoterlik xossalari bor u ishqorlarda va ammiakda erib, molibdatlar hosil qiladi, kislotalarda ham eriydi; kuchsiz kislotada eriganda Mo₂O₇" tuzlari, kuchli

2
kislotada eriganda esa MoO ⁺² molibdenil tuzlari hosil bo‗ladi. Ko ‗pgina
molibdatlar kompleks birikmalar bo‗lib, tarkibi murakkabdir. Ulardan ammoniy molibdat (NH₄)₂MoO₂₄ ^. 4H_2O analitik kimyoda fosfat ionini topish va fosfat miqdorini aniqlash uchun ishlatiladi. Ammoniy molibdatning nitrat kislotadagi eritmasi fosfat bilan reaksiyaga kirishganda (NH₄)₂PO₄- 12MoO₃- 6H₂O tarkibli sariq cho‗kma hosil bo‗ladi. Mo o‗simliklar uchun zarur bo ‗lgan mikroelementdir. O‗simliklarning azot, fosfor va kalsiyni o‗zlashtirishida Mo ning ahamiyati katta.
Masalan, Mo dukkakli o ‗simliklar va azotobakteriyalar faoliyatini oshiradi, ya‘ni azotning bog‗lanishiga yordam beradi. Mo o‗simliklar orqali hayvon organizmiga ham o‗tadi, ammo Mo ning ortiqcha miqdoridan o‗simliklar ham, hayvonlar ham kasallanadi.