|
Sharqiy Yevropa
Yevrosiyo
Kavkazorti
1990- yil 18- iyun kuni XII chaqiriq res¬publika Oliy Kengashining ikkinchi sessiyasi ochildi. Deputatlarning taklifi bilan O‘zbekistonning Mustaqillik deklaratsiyasini qabul qilish masalasi sessiya kun tartibiga kiritildi. Oliy Kengashning doimiy komissiyalari, faol deputatlar va huquqshunos mutaxassislar tomonidan ishlab chiqilgan Mustaqillik deklaratsiyasi matni sessiyada qizg‘in muhokama qilindi va 20- iyun kuni qabul qilindi. Mustaqillik deklaratsiyasi 12 moddadan iborat bo‘lib, ularda xalqimizning xohish-irodasiga to‘la mos keladigan quyidagi muhim tartib-qoidalar belgilab qo‘yildi:
1991- yil 29- dekabr kuni bo‘lib o‘tgan referen¬dumda 9 898 707 kishi yoki saylov ro‘yxatiga kiritilganlarning 94,1 foizi qatnashdi. Ovoz berishda qatnashganlarning 98,2 foizireferendumda qo‘yilgan savolga „Ha“, ya’ni, O‘zbekiston Res¬publikasi mustaqilligini ma’qullaymiz, deb ovoz berdi.
29 декабря 1922 года на конференции делегаций от съездов Советов РСФСР, УССР, БССР и ЗСФСР был подписан Договор об образовании СССР. Lenin 1917-1922, Stalin 1922-1953, Malenkov 1953-1955, 1985-1991 Gorbachev M
Uning so‘zlariga ko‘ra, o‘zbeklar va turklar o‘rtasidagi nizo 1989 yilning 23 mayida boshlangan. 3 iyunga kelib esa dahshatli fojiaga aylangan:
«Mening ota-onam Farg‘ona viloyatining Quvasoy tumanida yashardi. U yerda birinchi qirg‘inlar bo‘lib o‘tdi. Men Farg‘ona viloyati ma’muriy markazida o‘qirdim, do‘stimdan o‘zbeklar mesxeti turklarining uylarini yoqayotgani haqida eshitib qoldim. Ular mamlakatning barcha hududlaridan o‘zbeklar kelib, mesxetilarni urayotgani, o‘ldirayotganliklari haqida aytishdi. Keyingi kuni Quvasoyga bordim, mahalliy o‘zbeklar menga shubhalanib qarashayotanini sezdim».
XX asrning 40-yillarida Maxatma Gandi rahbarligidagi Milliy Ozodlik harakati 1947-yil mamlakatning mustaqillikka erishishiga olib keldi, lekin mamlakat ikki qismga — Hindiston va Pokiston Islom Respublikasiga bo’lindi.
Oʻzbekiston oʻz mustaqilligini eʼlon qilganidan keyin koʻp oʻtmay—1992-yil 2 martda BMTga aʼzo boʻldi. Shu kuni BMT Bosh Assambleyasi binosi oldida Oʻzbekiston Respublikasining Davlat bayrogʻi koʻtarildi. BMTning Toshkentdagi vakolatxonasi ochildi (1993.24.8). BMTda Oʻzbekiston Respublikasi vakolatxonasi ish boshladi. Oʻzbekiston Respublikasi BMTning taʼlim, fan va madaniyat masalalari bilan shugʻullanuvchi tashkiloti — YUNESKOga ham aʼzo boʻldi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti aʼzolari — mustaqil davlatlardir. Birlashgan Millatlar Tashkiloti butunjahon hukumati emas va u qonunlar qabul qilmaydi. Biroq xalqaro mojarolarni bartaraf etishga va bizning barchamizga daxldor boʻlgan masalalarni hal etish siyosatini ishlab chiqishga yordam bera oladigan mablagʻlarga ega boʻladi. Birlashgan Millatlar Tashkilotiga barcha katta-kichik, boy va kambagʻal, turli siyosiy qarashlar va ijtimoiy tizimdagi davlatlar aʼzo boʻlib, ular ovoz berish va ovoz berishda ishtirok etish huquqiga ega.
Birlashgan Millatlar Tashkilotida oltita bosh organ mavjud. Ulardan beshtasi — Bosh Assambleya, Xavfsizlik Kengashi, Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash, Vasiylik Kengashi va Kotibiyat — Birlashgan Millatlar Tashkilotining Nyu-Yorkdagi Markaziy qarorgohida, oltinchi organ — Xalqaro Sud esa Niderlandiyaning Gaaga shahrida faoliyat koʻrsatadi.
Shayh Najmiddin(dinning yulduzi) Kubro (Nadjm-id-din Abu-l-Jonib Ahmad ibn Umar alh-Xivaki alh-Xorazmiy, 1145-1221) — XII asr so‘fichiligining taniqli namoyondasi, fan sohasida o‘zidan so‘ng boy meros qoldirgan olim. “Kubraviya”, ya’ni “Zaxabiya” - oltin nomini olgan uning ta’limoti nafaqat Xorazmshohlar saltanati, balki butun islom olami ma’naviy hayotiga o‘z ta’sirini ko‘rsatdi.
Najmiddin Kubro 1145 yil Xorazmda tug‘ilgan va umrining birinchi yarmini sayohatlarda o‘tkazgan (Nishopur, Xamadon, Isfaxon, Makka, Iskandariya). U ona diyoriga 1184 yil qaytib kelib, Urganchda xonaqoh va Kubraviya tariqatiga asos soladi.
Shu davrdan e’tiboran, uning faoliyati Markaziy Osiyoda o‘tib, ko‘plab shogirdlar chiqaradi. Ular orasida tasavvuf ilmining mashhur nazariyotchilari va so‘fichilikka doir ilmiy mehnatlar mualliflari bor. Xususan, tasavvufchi-shoir Najmiddin Dayya Roziy (1256 yil vafot etgan), Sa’d id-din Xammuya (1252 yil vafot etgan), Sayf id-din Bahorziy (1261 yil vafot etgan) va boshqalar.
Chingizxonning shaharni tark etish iltimosiga qaramay, Najmiddin shaharda qolib, o‘quvchilar bilan birga qo‘lida qirol ko‘tarib, Urganchni himoya qiladi. Uning qabri Kunya Urganch shaharchasidagi xonaqoh oldida joylashgan.
Najmiddin Kubro tasavvuf ilm yo‘nalishidagi o‘z maktabini yaratgan. U Ulamolar Sultoni Baxovuddin Valid, Majiddin Bog‘dodiy va boshqa taniqli so‘fi shayhlari va shoirlarining ustozi bo‘lgan. Kubraviya ta’limotiga ko‘ra, inson kichik bir dunyo bo‘lib, o‘zida kichik dunyoga sig‘uvchi barcha narsani jam etgan. U rang-yorug‘lik ramziyligiga aniq ta’rif bergan, buni tasavvuf mashqlari jarayonida kuzatish mumkin, — bular dog‘ nuqtalari va aylanalar: qalb qora nurda namoyon bo‘luvchi jarayonlardan o‘tadi va ora-sira qora-qizil tusga kiradi, toki yashil rang paydo bo‘lmaguniga qadar, ya’ni ilohiy marhamat darajasigacha ko‘tarilmaguncha davom etadi.
Al Kubro o‘z qarashlarini arab tilidagi risolalarida bayon etgan, ulardan ayrimlari saqlanib qolgan va nashr etilgan.
Najmiddin Kubroning shakl va rangning inson ruhi bilan munosabati haqidagi g‘oyalari va nazariyasini uning o‘quvchilar, o‘quvchilarining o‘quvchilari va so‘fichilik ta’limotining boshqa avlodlari davom ettirishdi. Bugungi kunda Kubroviya g‘oyasini o‘rganish ustida o‘zbek olimi - filologiya fanlari doktori, professor Najmiddin Komilov shug‘ullanmoqda. U o‘z e’tiborini “latoif” nazariyasiga qaratgan bo‘lib, nafaqat nazariyotchilar, faylasuf, tilshunos, tarixshunos, ruhshunos, pedagog, san’atshunoslarda, balki rassomlar, dizayner, musiqachi, xoreograf, teatr, kino va televideniye ishchilarida ham katta qiziqish uyg‘otmoqda, zero, ularning faoliyatida shakl va rangning inson ruhi bilan munosabati ahamiyatli o‘rin egallaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
