Болалар ва усмирлар физиологияси ва гигиенаси

3
— ор^а мия тугун и;
4
— сезувчи нерв толаларининг 
марказий кисми;
5 — орали^ нейрон;
6.— олдинги шохдан чи^увчи
1
— тери;
3 - 4 раем. Рефлекс ёйининг схемаси
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

о д д и й н е р в й у л л а р и з а р а к а т л а р н и н г а в т о м а т и к р а в и ш д а
б а ж а р и л и ш и н и таъ м и н л ай д и . У ларда ту р л и си гн ал л ар га ж а в о б а н
ав то м а ти к ж а в о б р еа к ц и я си кели б ч и зад и . Э нг содда р е ф л е к с йули 
б и тта с е зу в ч и ёк и а ф ф е р е н т н ей р о н д ан в а битта за р а к атл а н ти р у в ч и
ёк и э ф ф е р е н т н ей р о н д ан и борат. Б аъ зи д а а ф ф е р е н т в а э ф ф е р е н т
н е й р о н л а р у р т а с и д а б и т т а г и н а о р а л и з н е й р о н б у ли ш и м у м к и н . 
Ш у н д а й р е ф л е к с л а р д а н б и т т а с и о г р и з з а ж а в о б р е ф л е к с и д и р . 
Б а р м о з л а р и с с и з п е ч к а г а т е к к а н д а а ф ф е р е н т н е й р о н л а р н и н г
ф ао л л аш у в и н ати ж ас и д а зу згал и ш о р а л и з н ей р он л аргача б о рад и ва 
о р а л и з н е й р о н л а р бу зу згал и ш и м п улсин и э ф ф е р е н т н ей р о н л а р га 
у зата д и ва к е й и н ги им пулслар уз н ав б ати д а м ускулларни з а р а к а т г а
к елти ради , н а т и ж а д а зу л то р ти б олиш зи м о я р еф л е к си ю зага келади. 
Б у з о л а т д а о г р и з з и с с и к е ч р о з п ай до булади, ч у н к и р е ф л е к с д а
и ш ти р о к этувч и н ей р о н л а р и м п улсларн и а ф ф е р е н т н ей р о н д ан о р з а
м иядаги о р а л и з н ей р о н га сунг э ф ф е к т о р н ей р о н га утади ва н ат и ж ад а 
бош м и яга а х б о р о т с е к и н р о з ети б борад и . А хборот о р з а м и яд ан бош
м и яга з а т о р о р а л и з н ей р о н л ар о р за л и утади. А гар р е ф л е к с д а ф а з а т
сп и н ал н е й р о н л а р и ш ти рок этса, о г р и з сезилм айди , чунки о г р и з н и
сезу вч и н е й р о н л а р о р а л и з м и яда ж о й лаш ган . О ддий з а р а к а т л а р н и
б о ш за р у в ч и н ей р о н л а р о р з а м и яд а булади, м ур аккаб з а р а к а т л а р н и
б о ш з а р у в ч и н е й р о н л а р э с а б ош м и яд а б улган л и ги б о и с б у н д а й
З о л а т л а р д а у н и н г и ш т и р о к и ш арт. А гар бош м и я в а о р з а м и я 
у р т а с и д а ги а л о з а л а р у зи л са, м а сал ан б о ш м ия п астл ан к е си л с а, 
и х ти ёр и й за р а к а т л а р , о гр и зн и се зи ш ва б о ш за ф у н к ц и о н ал ак тл а р
и здан ч и за д и ё к и бутунлай й у з°л ад и .
)^ар хил р е ф л е к с ёй и даги р ец еп то р л ар ж ой лаш уви т а р з о з ёки
ж ам л ан ган були ш и мумкин. Р еф л ек сга теги ш ли булган р е ц еп то р л ар
э га л л а га н м а й д о н р е ф л е к с о г о н м а й д о н и д еб н о м л ан ад и . Т у р л и
р еф л е к сл ар н и р е ф л е к со го н м айдони б и р хил эмас.
Р еф л ек то р ёй и з а зи д а г и тас ав ву р л а р ян ги т а д зи зо т л а р н ати ж ас и
б и л а н б у гу н ги к у н д а к е н г а й т и р и л м о з д а . П .К . А н о х и н ва Н .А. 
Б е р н ш т е й н л а р ф и к р и ч а , р е ф л е к с — ж а в о б р е а к ц и я с и т е с к а р и
а ф ф е р е н т а ц и я с и з (алозасиз) ам алга ош ирилиш и мумкин эмас. Бундай 
а ф ф е р е н т а ц и я о р ган и зм за р а к а т и н и н г н ати ж ал ар и з а з и д а ах б о р о т
б е р а д и . Т е с к а р и а ф ф е р е н т а ц и я з е ч з а н д а й м ахсу с а ж р а т и л г а н
к ан ал л ар н и тал аб этм айди. А хб орот оддий н ерв то л ал ар и о р з а л и
узати лади . Ш ундай зи либ, р е ф л е к с ёй и н и сб и й туш унча булиб, з а р
Зандай р е ф л е к с б о ш за у зи га хос ж а в о б р еа к ц и я си б илан б о г л и з 
булган з а р а к а т н и келти ри б ч и за р а д и . Ш уни н г учун зо зи р г и кун да 
б а ъ з и ф и з и о л о г л а р р е ф л е к с ёй и т у ш у н ч а с и н и р е ф л е к с х а л з а с и
туш унчаси билан алм аш ти риш ни тавси я этиш м озда. Р еф лекс х ал за си
З у зг а л и ш р е ц е п т о р л а р д а н м и я г а , у н д а н и ж р о ч и а ъ з о л а р г а ва
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

эф ф е к то р л а р н и н г ф ао л л аш у ви н а ти ж а с и д а боп щ а р е ц е п то р л а р
орзали яна м арказий нерв ти зи м и га зайтади.