Болалар ва усмирлар физиологияси ва гигиенаси

п о т е н ц и а л и
з у з г а л и ш в а з т и д а м е м б р а н а н и н г
утказувчанлиги ф а о л н атр и й кан ал л ар и очил ган л и ги ту ф ай л и ош ади, 
н а т р и й и о н л а р и т у з и м а с у ю з л и г и д а н з у ж а й р а ц и т о п л а з м а с и г а
ко н ц ен тр ац и я гр а д и е н т а б у й и ч а осон ки рад и . Б у эса а с т а - с е к и н
м е м б р а н а п о т е н ц и а л и н и н о л г а ч а , к е й и н э с а т е с к а р и з а р я д л и
п отен ци аллар а й и р м а с и н и н г ( —8 0 — —
100
) п ай до бу ли ш и га олиб 
келади. Бу м ем б р ан ад аги п о тен ц и ал н и н г з и с з а муддатли у зга р и ш и
Заракат потенциали 
д еб н ом л ан ад и в а у н и н г д ав о м и 0,004 — 0,005 
мс дан ош м айди. Х а р ак а т п отен ц и ал и д ан к е й и н зу зга л и ш в а зт и д а
и зд а н ч и з з а н и о н л а р н и н г м у в о за н а т и з а й т а т и к л а н а д и . Б у н д а й
ти клан и ш и га м ахсус з у ж а й р а м ем б р ан аси д аги м ослам а "н а т р и й — 
кали й насоси" ёрд ам б ер ад и . Б у н асос к о н ц е н т р а ц и я гр ад и ен ти га 
тес к ар и рав и ш д а и о н л а р н и таш ийди, ш ун и н г учун у э н е р ги я с а р ф и
билан ишлайди. Д ем ак, м е м б р а н а о р зал и 2 хи л п асси в ва ф ао л ионлар 
т р а н с п о р т а м авж уд . П а с с и в т р а н с п о р т д и ф ф у з и я м е х ан и зм л а р и , 
к о н ц е н т р а ц и я г р а д и е н т и б у й и ч а ам ал га о ш а д и Ф а о л т р а н с п о р т
“н атри й —кали й н асос" ёр д ам и д а ко н ц ен тр ац и я гр ад и ен ти га т е с к а р и
:$олда и он л ар н и н г ^ар а к атл а н и ш и д и р .
Ш у н д ай з и л и б , н е р в з у ж а й р а л а р н и н г к у з г а л и ш и м о д д а л а р
а л м а ш и н у в и б и л а н б о г л и з в а у э л е к т р п о т е н ц и а л л а р ё к и н е р в
импулслари пайдо б ули ш и д а н ам оён булади.
Утказувчанлик. 
У тказу в ч ан л и к — ти р и к т у зи м а н и н г зу згал и ш
и м п у л с л а р и н и , а н и з р о г и , б и о п о т е н ц и а л д е б н о м л а н у в ч и и о н
ози м лари ни утказиш ид и р. Н ерв ту зи м аси н и н г ^пгказувчанлиги ундаги 
зузгал и ш ж а р а ё н и н и н г т а р за л и ш и билан б огли з. Битта з у ж а й р а д а
п ай до булган э л е к т р (нерв) 
им пулси б о ш з а з у ж а й р а г а ва н е р в
ти зи м и н и н г з а р за н д а й з и с м и г а утиш и м ум кин. Н ей ро н им пулси 
босим, и с с и зл и к ёк и турли ки м ёви й т аъ си р л а р н ати ж ас и д а кели б
ч и зи ш и м умкин. Ха Ра к ат п отен ц и ал и деб н ом лан увчи импулс з и с з а
электр и к алм аш и н уви булиб, у ч зу н си н гари н ер в тол аси д ан утади. 
Н ей р о н унлаб, ю злаб, м и н глаб запиши н ей р о н л а р д а н си гн ал л ар н и
З а б у л зи л у в ч и т у з и л м а д и р . Б а р ч а с и г н а л л а р й и ги л и б у л а р н и н г
к аттал и ги п о го н а к у ч и га етса, зу згал и ш
и м п у лси ак со н б у й лаб
З аракатлан и ’ш м ум кин . А ксон даги таъ си р эса, уз навбатида, бир н еч а 
б о ш з а а к с о н л а р в а м у с к у л ё к и б е з з у ж а й р а л а р д а з а р а к а т
п о т е н ц и а л и н и ю з а г а к е л т и р а д и . Т а ъ с и р э т и ш к у ч и н и н г п о г о н а
к у ч и д а н ю з о р и б у л и ш и з у з г а л и ш
и м п у л с и н и н г ж а д а л л и г и н и
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

о ш и р м ай д и . Н е й р о н л ар н и н г бундай ж а в о б р е а к ц и я с и