Болалар ва усмирлар физиологияси ва гигиенаси

Глиал зуж айралар
Глиал зу ж а й р а л а р одатда н ей р о н л а р атр о ф и д а ж о й лаш и б, улар 
учун таян ч , о з и з л а н и ш ва э л е к т р о и зо л я ц и я в а з и ф а с и н и у тай д и . 
П остнатал о н то ген ез давом и да нерв ва глиал зу ж ай р а ла р н и н г нисбати 
у згари б туради. Ч а з а л о з д а глиал зу ж а й р а л а р н и н г сон и н ей р о н л а р га 
н и сбатан кам булиб, 20 — 30 ёш ларда ул ар н и н г н и сбати тен глаш ади ,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

к ей и н ч а л и к (30 ёш дан к е й и н ) глиал з у ж а й р а л а р н и н г сон и о р ти б
к е т а д и . М а с а л а н , 70 я ш а р к е к с а л а р д а б о ш м и я д а г и г л и а л
З у ж а й р а л ар н и н г сон и 70% н и таш к и л зи л ад и . Г лиял з у ж а й р а л а р д а
горм он лар в а го рм он си м он м од д алар зо с и л б ули ш и а н и з л а н га н ва 
уларда эслаб зо л и ш (хотира) м авж у д за м д а ш ар тли р е ф л е к с л а р н и
Зосил зи л и ш д а и ш ти р о к этад и д еган т а зм и н л а р бор.
Нерв толалари
Нерв толалари 
- п у стл о з б и лан зо п л ан га н н е р в з у ж а й р а л а р и
усим таларидир. Н е й р о н л ар н и н г тан ас и ва д ен д р и тл ар н и н г куп зи см и
бош ва о р з а м и яд а ж о й л аш ган . Д е н д р и тл ар н и н г з о л г а н з и с м и ва 
узун лиги 1 — 1,5 м булган н е й р о н л а р н и н г у си м та ла р и м а р к а зи й н ер в
ти зи м и д ан та ш за р и д а — п е р и ф е р и я д а ж о й л аш ган . У лар бир —б и р и
билан з^пщилиб, н ер в соп и в а то л ал ар и н и з о с и л зи л ад и . Н ер в соп и
о з к а н о п д е к к у р и н а д и . Н е р в т о л а л а р и э л е к т р с и м с и н г а р и
тан ам и зн и н г б ар ч а зи см л ар и д аги си гн ал л ар н и б и р б и р и га у зати б , 
турли аъ золар ур таси д а а л о за н и таъм и нлаб, о р ган и зм н и н г и ш лаш ини 
яхли т ти зи м си ф ати д а таъ м и н л ай д и .
Н ер в сопи ж уд а куп н ерв толалари д ан таш ки л топган. Н ер в соп и ни
таш ки л зи ладиган з а р бир н ер в толаси о р з а ёк и бош м ияда ж ойлаш ган 
н ер в з у ж а й р а л а р и н и н г т а р м о зл а р и д а н и борат. Н е р в то л ал ар и н и н г 
асо си й зи с м и н и н ер в зу ж а й р а л а р и д а н ч и за д и ган у зу н толалар — 
а к со н л ар таш к и л зи лади.
Н ерв толал ари ва н ер в с о п л ар и н и н г асо си й ф у н к ц и я с и — н ерв 
и м п у лсл ар и н и у тк а зи ш д и р . Уч хил н ер в то л а л а р и м а вж у д булиб 
буларга — м а р к азга инти лувчи (аф ф ер ен т) — сезу вч и , м ар казд ан
Зочувчи (эф ф ер ен т) — за р а к а т л а н т и р у в ч и ва аралаш н ерв толалари
киради. А ралаш н ерв тол ал ар и сезувч и ва за р а к а т л а н т и р у в ч и н ерв 
т о л а л а р и д а н и б о р а т . Н е р в т и л а л а р и т у зи л и ш и ва ф у н к ц и о н а л
ж и за т д а н м и ели нли ва м и ел и н си з н ер в толал ари га булинади.