Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi muammolarining o'rganilganligi

“Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi muammolarining o'rganilganligi” mavzusida glossariy (tayanch tushunchalar) tuzing
Glossariy (atamalar izohi) shakli – fan yuzasidan mavzuni to‘liq yoritib berish va o‘rganish maqsadida tayanch tushunchalarni izlash va ularga izoh yozish shaklida amalga oshiriladi. Bunda berilgan ma’lum bir mavzu yuzasidan 20 ta tayanch tushuncha (atama)larni talaba mustaqil izlab topishi va izohlab berishi lozim.
Glossariy (atamalar izohi) shaklidagi mustaqil ta’limning maqsadi –talabalarni ijodiy izlashnishga undash, fanni chuqurroq o‘rganishga imkon yaratishdan iborat.
Glossariy shaklidagi mustaqil ta’limning vazifasi:

• 
  berilgan atamalarning 3 xil (o‘zbek, rus va ingliz) tillaridagi ilmiy izohlarini izlab topish;
  
• 
  izlab topilgan izohlarni to‘liq shaklda yozma bayon etish;
  
• 
  har bir atamaning ma’no va mohiyatini anglab yetish;
  
• 
  atamalarning mohiyatini so‘zlab bera olish.
  

Glossariy shaklidagi mustaqil ta’limni bajarish bo‘yicha uslubiy ko‘rsatma
Talabalar uchun:

• 
  fan va mavzular yuzasidan glossariy uchun zarur bo‘lgan atamalar ro‘yxatini tuzish;
  
• 
  mustaqil ta’limni bajarish uchun zarur bo‘lgan atamalar bilan tanishish;
  
• 
  izohlarni 3 xil (o‘zbek, rus va ingliz) tilda yozma bayon etish;
  
• 
  har bir atamaning ma’no va mohiyatini anglab yetish;
  
• 
  atamalarning mohiyatini so‘zlab bera olishi.
  

Namuna
GLOSSARIY

Atamaning o‘zbek tilidagi nomlanishi	Atamaning rus tilidagi nomlanishi	Atamaning ingliz tilidagi nomlanishi	Izoh
Hayotiy barqarorlik	Жизнестойкость	Hardiness	bu insonning ijtimoiy va madaniy muhitning yomonlashayotgan sharoitida yashashga, shaxsga aylanish, hayotiy qarashlarning ma’nosini shakllantirish, o‘zini namoyon etish, o‘zlikni topish, o‘z salohiyati va ijodiy imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarishni anglatadi. Shu bilan birga, inson atrof-muhitni o‘zgartiradi, uni yo‘q qilmasdan hayot uchun yanada qulayroq qiladi
Tavakkal qilish	Принятие риска	Challenge	Tavakkal qilishning asosi tajribadan olingan bilimlarni faol o‘zlash-tirish va keyinchalik ulardan foydalanish orqali rivojlanish g‘oyasiga asoslanadi.
Koping (yengib o‘tuvchi xulq)	Копинг (совладания)	Coping	Insonning stress holati bilan kurashish harakatidir
Inkor qilish kopingi	Игнорирование	Negation	o‘y-hayollarni boshqa muhimroq ishlarga qaratish-noadaptiv variant
Mu'telik, tobelik	Смирение	Subordinate	muammolarni majburi-yatday qabul qilish, ularni yechimini o‘ylamasdan faylasufona bo‘ysunish
Dissimulyatsiya	Диссимуляция	Dissimilation	vaziyatni murakkab-ligini inkor qilib, ongli ravishda ataylab tashvishlarni ahamiyatini pasaytirish, xatto muammo yuzasidan hazil qilib passiv holatda muammoni yechishga intilmaslik
Muammolar tahlili	Проблемный анализ	Analysis of the problems	adaptiv koping - yuzaga muammolarni tahlil qilishga, ularni yechimini izlab topishga qaratilgn xulq shakli bo‘lib, o‘ziga yoqmay-digan vaziyatni o‘zgar-tirishga harakat qilish motivasiyasi kuchli bo‘lgan insonlarga xos
E`tiqodlilik	Религиозность	Religious	nisbatan adaptiv koping tashvishlarni yaratganini sinovi sifatida qabul qilish va ularni engib o‘tishni o‘z burchi deb hisoblab, tashvishlar uchraganda ham e'tiqodda iymonda sobitqadam bo‘lish
O‘zini yo‘qotib qo‘yish	Растерянность	Self absolution	noadaptiv koping yuzaga kelgan muammoli vaziyatni yechimsiz hisoblab, o‘z kuchi va aqliy ishonmagan holda muammoni yechimidan qochish
Ma`no mazmun bag‘ishlash	Придача смысла	Give a sense to problems	nisbatan adaptiv koping muammolarni taqdir sinovi sifatida qabul qilish
O‘z qadrini anglash	Установка собственной ценности	Self value	shaxs sifatida o‘z qadr-qimmatini belgilab olib chuqurroq anglash, o‘zini baholashni va nazorat qilishni kuchaytirish, muammolarni yengish uchun o‘zida imkoniyat borligiga ishonish
Emotsional bo‘shashish	Эмоциональная разрядка	Emotional relent	nisbatan adaptiv koping, muammoni va tashvish-larga hissiy javob qaytarish masalan yeg‘lash
His-hayajonni bostirish	Подавление эмоций	Controlling emotions	vaziyatga adekvat hissiyotlarni yuzaga chiqarmaslik-noadaptiv koping
Optimizm	Оптимизм	Optimism	adaptiv koping, muam-molarga faol qarshilik ko‘rsatish va har qanday muammoni yechimi borligiga ishonchning bo‘lishi
Passiv kooperasiya (hamkorlik)	Пассивная кооперация	Passiv cooperation	nisbatan adaptiv koping zo‘riqishni pasaytirishga qaratilgan emotsional xatti-harakatlar yoki muammoning yechimini boshqa odamga yuklash
O‘zini ayblash	Самообвинение	Accusing	noadaptiv variant, o‘zini ayblash jahldorlik va ishonchsizlik natijasidan hissiy ezilish holati
Agressivlik	Агрессивность	Aggressiveness	noadaptiv koping, g‘azablanish, jahl qilish o‘zini va o‘zgalarni ayblash bilan belgilana-digan xulq-atvor shakli
Chalg‘ish kopingi	Отвлечение	Distraction	nisbatan adaptiv koping, muammolardan vaqtincha turli vositalar: alkogol, sevimli mashg‘ulotga sho‘ng‘ish, sayohat qilish, eng ahamiyatli istaklarni ro‘yobga chiqarish kabi vositalar yordamida uzoqlashiladi
Altruizm	Альтруизм	Altruism	adaptiv koping, bu strategiyani qo‘llagan shaxs tajribali insonlar bilan hamkorlik qiladi, yaqinlari yordamiga tayanadi yoki o‘zi yaqin-lariga qiyinchiliklarni yengishda yordam ko‘rsatadi
Qochish	Активное избегание	Escape	noadaptiv koping, muammolarni yechimi-dan bosh tortish, ular haqida o‘ylamaslik, muloqotdan qochib yakkalanib qolish
Kompensatsiya	Компенсация	Compensation	nisbatan adaptiv koping-muammolardan chalg‘ish, boshqa istak-larni amalga oshirish masalan xarid qilish va boshqalar. Muammo-ning yechimidan vaqtincha chekinish
Konstruktiv faollik	Конструктивная активность	Actively construction	nisbatan adaptiv koping, faol harakat qilgan holda muammoning yechimi-dan vaqtincha chekinish, masalan sayohat qilish
Chekinish	Отступление	Retreat	noadaptiv koping, yoqmaydigan hayollar-dan qochish, passivlik, yolg‘izlikka intilish, tinchlikka intilish, o‘zi haqida mushohada qilish, odamlar bilan munosabatlardan qochish, muammoni yechmaslik
Faol hamkorlik	Сотрудничество	Collaboration	adaptiv koping mexanizmi shaxs yaqinlariga tayanadi, tajribali insonlar bilan hamkorlik qilish orqali muammoni yechadi
Murojaat	Обращение	Address	adaptiv koping yaqin insonlar davrasidan emotsional madad olish, o‘zgalar bilan o‘z muammolarini baham ko‘rish, ular tamonidan tushunib qo‘llab-quvvatlanish
Muammoni bartaraf qilish strategiyasi	Стратегия решения проблем	Strategy of solving the problems	bu xulq-atvor strate-giyasi bo‘lib, inson o‘zida mavjud bo‘lgan ichki shaxsiy zahira-lardan foydalanib muammoning samarali yechimini izlaydi
Ijtimoiy muhitdan tayanch izlash	Поиск социальной поддержки	Looking for assist from social environment	bu faol xulq atvor strategiyasi bo‘lib, inson atrofdagi do‘stlari, oilasi yoki boshqa ahamiyatli odamlardan tayanch izlaydi
Muammodan qochish strategiyasi	Копинг стратегия избегания	Strategy of escaping the problems	bu strategiyaga muro-jaat qilgan insonlar atrofdagi real oilasi bilan aloqani uzib, muammoni yechimidan qochadi

•