Bolalar nutqini o’stirish” fanidan

Kurs ishining maqsadi: Tug‘ilgan dan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarni har tamonlama rivojlantirish.


Kurs ishining vazifasi: 1.Maktabgacha yoshdagi bolalarning nutqini rivojlantirish.
2.Tasavvurlarini kengaytirish.
3.Jismonan sog’lom qilib tarbiyalash.


Kurs ishining obyekti: Tug‘ilgandan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar rivojlanishining jarayoni.


Kurs ishining predmeti: Maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirish va tarbiyalashning usul va vositalari.


Kurs ishining tuzilishi: kurs ishi 2 ta bob, xulosa va tavsiyalar, adabiyotlar ro’yxati hamda ilovalar, jami 36 betdan iborat.

I Bob. Bolalikning ma'nosi va uning rivojlanishdagi ahamiyati.

1. 
   Erta rivojlanishning kelib chiqishi. Tarixiy ma'lumotnoma
   

Aytgancha, erta rivojlanishning ko'plab usullari nogiron bolalarni rag'batlantirish uchun tuzatuvchi dasturlarga asoslangan edi, bunda mutaxassislar shikastlangan miyada kompensatsiya jarayonlarini boshlash uchun "vaqtinchalik echimlarni" topishlari kerak edi. Masalan, Domanning erta rivojlanishining taniqli usuli amerikalik neyroxirurg tomonidan yo'qolgan funktsiyalarni tiklash uchun miya shikastlanishi bo'lgan chaqaloqlarni rivojlantirish uchun yaratilgan.

Odatda, Montessori va Nikitin usullari o'yinlari maktabgacha yoshdagi bolaning asab tizimining funktsiyalarini shakllantirishga yaqinroqdir. Montessori qiyin bolalar uchun maktablarda o'z dasturlarini ishlab chiqdi. Nikitin rivojlanishida nuqsoni bo'lgan bolalarda aqlni rivojlantirish bo'yicha tadqiqotlar bilan shug'ullangan Seguin, Koosning rivojlanishini asos qilib oldi. Ushbu usullar rivojlanish sohasida o'zini yaxshi isbotladi, ammo bu o'yinlarni qo'llash uchun bolalarda kognitiv jarayonlarning rivojlanish qonuniyatlarini tushunish muhimdir.
Qiziqarli va o'quv o'yinlariga yaqinroq zamonaviy ishlanmalar Danilova va Borchan. Bugungi kun mualliflari kognitiv faoliyatning yetukligining yoshga bog'liq xususiyatlarini tobora ko'proq hisobga olib, bolaning o'yin faolligini rivojlantirish uchun asos yaratadilar.
Uyda bola bilan ishlash va uni rivojlantirish uchun, odatda, bolaning miyasi mutaxassislar "muvaffaqiyatli echimlar" va bolaning asab tizimining rivojlanishini rag'batlantirish usullarini izlashga majbur bo'lgan holatlardan ko'ra turli qonunlarga muvofiq rivojlanishini tushunish kifoya. . Kichkintoyni erta yoshda rivojlantirganda, sog'lom fikrga va turli yoshdagi bola uchun muhim bo'lgan narsalarni kuzatishga tayanish yaxshidir. Axir biz faol rivojlanishda nima borligini aniq kuzatishimiz mumkin. Bolaning tashqi faoliyati uning asab tizimida sodir bo'ladigan yetuklik jarayonlarini aks ettiradi.
Bugungi kunda erta rivojlanishga bo'lgan munosabat o'zgarib bormoqda. Mutaxassislar va ota-onalar erta rivojlanish uchun asosiy narsa "Bolalik" deb ataladigan narsa ekanligini tushunishga kirishmoqda. Bolalikda bola juda ko'p harakat qilishi, o'ynashi, tengdoshlari va kattalar bilan muloqot qilishi kerak. Ob'ektiv va o'yin faoliyati orqali bu dunyoni faol o'zlashtiring.
Bir-biridan sifat jihatidan farq qiladigan maktabgacha yoshdagi bolalikning quyidagi davrlarini ajratish odatiy holdir. Bolaning etakchi faoliyati uning asab tizimining imkoniyatlarini shakllantirish xususiyatlarini aks ettiradi va yosh inqirozi sifatida qayd etilgan yosh, birinchi navbatda, sifat sakrashlari - bolaning miyasi faoliyatidagi o'zgarishlar bilan bog'liq.
Bolaning asab tizimini rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlari uning fiziologik yetukligi qonuniyatlariga mos keladigan narsadir. Boshqacha qilib aytganda, ma'lum bir davrda eng faol pishgan narsa, bunday faoliyat muhim ahamiyatga ega. Bola nimani ko'proq qiziqtirsa, keyin eng faol ravishda yetuk bo'ladi.
Jismoniy va aqliy rivojlanish yosh bilan chambarchas bog'liqligi qadimgi davrlarda ham tushunilgan edi. Bu haqiqat maxsus dalillarni talab qilmadi: odam ko'proq dunyoda yashadi - u balandroq va baquvvat bo'lib, yanada tiniqroq bo'lib, tajriba orttirdi va bilimini oshirdi. Har bir yosh o'z jismoniy, aqliy va ijtimoiy rivojlanish darajasiga ega. Albatta, bu yozishmalar haqiqatan ham haqiqatdir, ma'lum bir odamning rivojlanishi bir yo'nalishda yoki boshqa yo'nalishda og'ishi mumkin.
Rivojlanish jarayonini boshqarish uchun o'qituvchilar uzoq vaqt davomida inson hayotining muhim ma'lumotlarini o'z ichiga olgan davrlarni tasniflashga urinishgan. Rivojlanishni davrlashtirishda bir qator jiddiy o'zgarishlar mavjud (Komenius, Levitov, Elkonin, Shvantsara va boshqalar). Keling, ko'p o'qituvchilar tomonidan tan olingan tahlilga to'xtalib o'tamiz.
Periodizatsiya yoshga bog'liq xususiyatlarni - hayotning ma'lum bir davriga xos bo'lgan anatomik, fiziologik va ruhiy fazilatlarni aniqlashga asoslangan. O'sish, vazn ortishi, sut tishlarining paydo bo'lishi, ularning o'zgarishi, jinsiy yetuklik va boshqa biologik jarayonlar ma'lum bir yosh davrlarida biroz og'ish bilan sodir bo'ladi. Insonning biologik va ruhiy rivojlanishi o'zaro bog'liq bo'lganligi sababli, aqliy sohada yoshga bog'liq o'zgarishlar ham sodir bo'ladi. Biologik, ijtimoiy yetuklik kabi qat'iy tartibda bo'lmasada, shaxsning ruhiy rivojlanishining yoshga bog'liq dinamikasi namoyon bo'ladi. Bu inson taraqqiyotining izchil bosqichlarini va yosh davriga tayyorgarlik jarayonini yoritishda tabiiy asos bo'lib xizmat qiladi.
Rivojlanishning to'liq davriyligi butun insoniyat hayotini eng xarakterli bosqichlarni, to'liq bo'lmagan (qisman) - uning ma'lum bir ilmiy sohani qiziqtirgan qismini qamrab oladi. Maktabgacha va boshlang'ich maktab yoshidagi bolaning hayoti va rivojlanishini qamrab oluvchi davrlashtirish pedagogika uchun eng muhim narsalardan biri hisoblanadi. Bu tug'ilishdan 10-11 yoshgacha. Psixologiyada bolalarning aqliy rivojlanish davrlari mavjud. Ammo bu davrlashtirish hamma narsada pedagogik bilan bir xil emas: axir ruhiyatning rivojlanishi bachadonda boshlanadi va bola tug'ilgandan boshlab tarbiyalanadi. Agar organizm, uning asab tizimi va organlarining biologik kamolotining ob'ektiv bosqichlari, shuningdek, u bilan bog'liq kognitiv kuchlarning rivojlanishi bo'lsa, unda oqilona tashkil etilgan ta'lim jarayoni yoshga bog'liq xususiyatlarga moslashishi va ularga asoslangan bo'lishi kerak.
Pedagogikada yoshning rivojlanish bosqichlarini inobatga olishga urinishlar qilingan. Hatto metodologiyani tanlash to'g'ri ekanligini ta'kidlaydigan nazariyalar mavjud edi va hatto 3-4 yoshli bola ham yuqori matematikani va boshqa mavhum tushunchalarni o'zlashtirishi, har qanday ijtimoiy tajriba, bilim, amaliy ko'nikmalarni o'rganishi mumkin edi. Aslida, bunday emas. Agar bola hatto juda murakkab so'zlarni talaffuz qilishni o'rgansa, bu ularni tushunganligini anglatmaydi. Yoshga qarab belgilanadigan cheklovlar zamonaviy bolalar tezroq rivojlanib borishi, keng ufqlari, boy so'z boyligi va kontseptual zaxiralari borligi bilan chalkashmaslik kerak. Bu ijtimoiy rivojlanish sur'atlarining tezlashishi, turli xil ma'lumot manbalaridan keng foydalanish va xabardorlik darajasi oshishi bilan bog'liq.