Bolalar kasalliklari propedevtikasi


  BOLALARDA YuRAK VA QON TOMIRLARNING ANATOMIK VA



Download 5,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet183/343
Sana31.12.2021
Hajmi5,81 Mb.
#258509
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   343
Bog'liq
bolalar kasalliklari propedevtikasi 2

 


 
181 
BOLALARDA YuRAK VA QON TOMIRLARNING ANATOMIK VA 
FIZIOLOGIK XUSUSIYaTLARI 
Yurak.  Bolalarda  yurakning  vazni,  kattalarga  solishtirganda  nisbatan 
katta.  Chaqaloq  bolada  yurakning  vazni  uning  tana  og‗irligini  0,8%-ni  tashkil 
qilsa,  kattalarda  0,4%-ni  tashkil  etadi.  Yangi  tug‗ilgan  chaqaloq  bola 
yuragining  vazni  (22  gr.),  uning  8  oyligida  ikki  marotabaga,  3  yoshligida  uch 
marotabaga  ortadi,  5  yoshida  esa  turt  marotobaga,  10  yoshida  6  marotabaga, 
yoshida  11 marotobaga ortadi. Yurak vaznining jadal  o‗sishi asosan 3 davrda: 2 
yoshgacha, 12-14 va 17-20 yoshlarda kuzatiladi. 
O‗g‗il bolalarda yuragining vazni qiz bolalarga nisbatan biroz ko‗p bo‗lib, 
bu 11 yoshgacha kuzatiladi. Keyin qiz bolalarda yurak vaznning ortishi tezlashib, 
13 -14   yoshlarda  ularda  yurak  vazni  o‗g‗il  bolalarga  nisbatan  biroz  ko‗p, 
keyinchalik  o‗g‗il  bolalarda  yurak  vazni  yana  tez  o‗sadi  (Jadval  18).  Bolalarda 
chap  yurakning  o‗sib  vaznini  ortishi  jadal  kechib,  o‗ng  yurakning  o‗sishi  orqada 
qoladi. Chap qorinchani jadal o‗sishiga qon tomirlarda qarshilikning ortib, qon 
bosimini  ortib  borishi  olib  keladi.  O‗ng  qorinchaga  esa  birinchi  oylarda  perifirik 
qarshilikni  (ayniqsa  arterial  yo‗lini  berqilishi  sababli)  kamayishi  natijasida 
uning  vazni  birozga  kamayadi.  Bo‗tun  o‗sish  davrida  chap  qorincha  vazni 
tug‗ilganga nisbatan 17 marotoba ortsa, o‗ng qorincha vazni 10 marotobaga ortadi 
holos. 
Yangi tug‗ilgan bolalarda yurakning hajmi 19-22 sm
3
, bir yoshda 42 sm
3
 , 
7 yoshda 123 sm
3
, 13-14 yoshda 130-140 sm
3
 , kattalarda yurakning hajmi 280 
sm

tashkil etadi. 
Mioqard  yangi  tug‗ilgan  bolada  juda  ingichka,  bir  biridan  yaxshi 
chegaralanmagan  mushak  tolalaridan  iborat.  Chaqaloqda  mushak  tolasining 
yadrolari  ko‗p,  ammo  mayda,  yaxshi  takomillashmagan  bo‗ladi.  qo‗shuvchi 
to‗qimalar ham  nozik,  kam  taraqqiy  etgan bo‗ladi.  Yurak devorlari qalinligini 
o‗sishi  mushak  tolalarining  ko‗ndalang  o‗lchamini  va  qo‗shuvchi  to‗kimalar 
jumladan  end  oqard  qavatini  ortishi  hisobiga  bo‗ladi.  Bolaning  3-7  yoshlarida 
yurak  to‗qimalarining  takomillashishi,  qo‗shuvchi  va  elastik  to‗qimalarga 
boyishi,  mushak  tolalarini  qalinlashib  borishi  kuzatiladi.  Bolaning  10 
yoshligida  barcha  yurak  to‗kimalarini  tez  o‗sib,  ayniqsa  qo‗shuvchi  va  elastik 
to‗kimalarini takomillashishi  va  u  yer  bu  yerda  yog‗  to‗qimalarini  joylashishi 
kuzatiladi.  Mi  oqard  qon  va  limfa  tomirlar  bilan  kattalarga  nisbatan 
yaxshi ta‘minlashgan bo‗ladi. 
Bolalarda  yurak  hajmi  nisbatan  katta  bo‗lganligi  sababli,  ko‗krak 
qafasida  ko‗p  joyni  egallaydi.  Yurak  sharsimon  sh  aqlida  bo‗lib,  diafragmani 
yuqorida  joylashgani  sababli,  ko‗krak  qafasida  gorizontal  holda  yotib  IV-VIII 
ko‗krak umurtqasi oralig‗ini egallagan bo‗ladi. Shular sababli yurak uchini o‗rush 
joyi chaqaloqlarda 4 qovurg‗a oralig‗iga, to‗g‗ri kelib, 1,5 yoshlarda esa 5 qovurg‗a 
oralig‗iga ko‗chadi. 
Bolalariing bir yoshlik va o‗smir davrlarida yurakning qator burilishi va 
o‗rnini o‗zgartirishi kuzatilib, natijada yurakning ko‗krak qafasida joylashishi 
sekin asta kattalarnikiga o‗xshab boradi. 
Bolalarda  yurak  qon-tomir  sistemasining  boshqarishining  o‗ziga  xos 


 
182 
xususiyatlari  mavjud.  Ma‘lumki  parasimpatik  asab  sistemasi  ta‘sirotida  yurak 
urishi  tezligi  sekinlashsa,  simpatik  asab  ta‘sirida  tezlashadi.  Shu  bilan  bir 
qatorda eksperimental tekshirishlar shuni ko‗rsatdiki, erta yoshdagi bolalarda vagus 
markazi  ko‗zg‗aluvchanligi  yetarli  darajada  bo‗lmaydi.  Simpatik  asab  sistema 
markazi  esa  xatto  homiladorlik   davrida  ham  yetarli   qo‗zg‗aluvchanlikda 
bo‗ladi.  Vagusning  yurak  qon  tomir  siitemasiga  ta‘siri  bolalikning  erta  yoshlik 
davrining  oxirlarida  paydo  bo‗ladi.  Shu  sabablik  bolaning  2-3  yoshida  yurak 
urishining  nisbatan  sekinlashuvi,  sinus  aritmiyasi  kuzatiladi.  Demak,  chaqaloq  va 
bolaning  erta  yoshlik  davrining  boshlarida  yurak  va  qon  tomir  sistemasiga 
simpatik asab sistemasining ta‘siri vagus ta‘siridan ustun bo‗ladi. 

Download 5,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   343




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish