Bolalar kasalliklari propedevtikasi

O‘pkani pastki chegaralari 
 
O‗pkaning pastki chegarasi quyidagi hollarda ko‗tarilgan holatda bo‗ladi. 
1.O‗pka  bujmayishida  (ko‗proq,  bir  taraflama  uzoq  cho‗zilgan 
yallig‗lanishda). 
2.O‗pkani gaz yoki plevradagi suyuqlik bil aylanitarilishida. 
3.  Qorin  bo‗shlig‗idagi  bosim  hisobiga  diafragmaning  ko‗tarilishi 
diafragmani  organ  bilan  yoki  suyuqlik  bilan  ko‗tarilishi  (jigar,  taloq, 
kattalashganda, gaz yoki suv yig‗ilganda). 
O‗pkaning  pastki  chegarasini  ekskursiyasi  quyidagicha  olib  boriladi: 
qo‗ltik  osti  orqa  va  qo‗ltiq  osti  o‗rta  chizig‗i  bo‗yicha  o‗pkaning  pastki  chegarasi 
aniqlangach,  kasalga  chuqur  nafas  olib  ushlab  turishini  ilt imos  qilib 
o‗pkaning  pastki  tushish  nuqtasi  aniqlanadi  (belgilash  aniq  tovush  eshitilgan 
joyga  qarab  qo‗yiladi).  Huddi  shunday  nafas  chiqarganda  ham  aniqlanadi,  buning 
uchun  kasaldan  chuqur  nafas  chiqarib  turishini  so‗raladi.  Yosh  bolalarda 
o‗pka ekskursiyasini yig‗laganda yoki baqirganda aniqlash mumkin. 
 O‗pka ekskursiyasiiipg kamayishi quyidagilarda kuzatiladi: 
1.O‗pka  to‗qimasining  elastikligini  yo‗qolishida  emfizema  va  bronxial 
astmada;  
2.O‗pka to‗qimasining bujmayishida; 
3.Yallig‗lanishda yoki o‗pka to‗qimasining shishida; 
4.Plevra pardalarvda yopishqoqdik paydo bo‗lganda; 
Tana 
liniyalar 
chiziklar() 
lmnmyalarichiziqlari  
O‗ng o‗pka  
Chap o‗pka  
O‗rta umrov  
 
O‗rta qo‗ltiq osti  
 
Kurak  
 
Paravertebral  
VI qovurg‗a  
 
USh qovurg‗a  
 
IX qovurg‗a  
 
X1-Ko‗krak 
umurtqasining 
o‗tkir 
o‗simtasi 
sohasi 
ro‗parasida 
Yurakka o‗yikcha hosil kiladi  
 
IX qovurg‗a  
 
X qovurg‗a  
 
XI-Ko‗krak 
umurtqasi 
o‗tkir 
o‗simtasi sohasi ro‗parasida 

---

 
165 
 O‗pka harakatining umuman bo‗lmasligi quyidagilarda bo‗ladi: 
1.Plevra  bo‗shlig‗ini  suyuqlik  (plevrit,  gidrotoraks)  yoki  gaz  bilan 
(pnevmotoraks) to‗lib qolishida; 
2.Plevra bo‗shlig‗ini bo‗tunlay bitishib ketganida; 
3.Diafragma paralichida. 
 Normada  perkussiya  qilinganda  o‗pkada  tiniq  o‗pka  tovushi  eshitiladi. 
Ammo  bu  tovush  ba‘zi  organlar  (jigar,  oshqozon)  yaqinida  o‗z  harakternыy 
o‗zgartiradi.  Patologik  holatlarda  perko‗tor  tovushi  bo‗g‗ikdashgan,  bo‗gik, 
timpaniq,  ko‗tisimon  bo‗lishi  mumkin.  Perko‗tor  tovushning  bo‗g‗iklashgan 
yoki  bo‗g‗ik  bo‗lishi  patologik  jarayonni  intensiv  kechish  darajasiga  bog‗lik 
bo‗lib, quyidagi holatlarda kuzatiladi: 
1.O‗pkada havo kamayganda: 
 A) 
o‗pka zotiljamida; 
 B) o‗pka to‗qimalariga qon quyilganda; 
 B) 
o‗pkada shish paydo bo‗lganda; 
 G) o‗pkada chandikdio‗zgarishlar bo‗lganda;  
 D) o‗pka atelektazida. 
2.O‗pkada havosiz tuzilma paydo bo‗lganda: 
A) o‗smalarda; 
B) o‗pkada bo‗shliq paydo bo‗lib, unda suyuklik yig‗ilganda. 
3.Plevra oralig‗iga suyuqliq yig‗ilib qolganda. 
Ba‘zan  perkussiyada  o‗pka  tovushi  nisbatan  jarangliroq  bo‗ladi  -  b  o‗nga 
timpanik tovush deyiladi. Timpanik tovush quyidagi joylarda eshitiladi. 
1.O‗pkaning  o‗zida  havo  tutgan  bo‗shliq  hosil  bo‗lganda(  tuberkulez 
kavernasida); 
2.Abssesslar yorilganda, o‗smalar yorshpanda; 
3.Bronxoektazlar hosil bo‗lganda; 
4.Pnevmotoraksda. 
Qo‗tisimon tovush - bu juda baland tovush bo‗lib, huddi bo‗sh qo‗tiga 
urgandek  tovush  chiqadi  -  bu  asosan  emfizemada,  o‗pkada  havo 
ko‗payganda  eshitiladi.  O‗pkada  devori  silliq,  katta  bo‗shliqlar  bo‗lganda 
perkussiyada  huddi  metalga  o‗rganda  chiqadigan  tovush  hosil  bo‗ladi.  Agar 
shunday bo‗shliq o‗pkada yuza joylashib ingichka bronxlar bilan birikkan bo‗lsa - 
"darz ketgan kuza" dan chiqqan tovushga o‗xshash tovush eshitiladi. 
 Perkussiya  orqali  traxeobronxial,  traxeya  bifurkatsiyasi,  o‗pka  ildiz 
limfa tugunlaripipg holatini ham aniqlash mumkin. 
 Filasofova  kosachasi  simptomi.  Bunda I-II qovurg‗alar oralig‗larida 
plessimetr  barmoqni  to‗shga  paralel  qo‗yib  o‗ng  va  chap  tomondan  to‗sh 
suyagi 
tomon 
perkussiya 
qilinadi. 
Normada 
perkussiya 
tovushini 
bo‗g‗iklashuvi  to‗sh  suyagi  ustida  aniqlanadi.  Agarda  perkussiya  tovushini 
bo‗g‗iqlashuvi  tush  suyagiga  yetmay  eshitilsa,  bunda  simptom  ijobiy  hisoblanadi. 
Filatov  simptomida  -perkussiya  tovushini  bo‗g‗iqlashuvi  to‗sh  suyagini  dastasi 
sohasida  kuzatiladi.  Filatov  va  Filosofov  simptomlarini  ijobiy  bo‗lishi
;
-  oldingi 
ko‗ks  oralig‗i  limfa  tugunlarini  paratraxial  limfa  tuguni  kattalashganini 
ko‗rsatadi.  Traxeya  bronxial  limfa  tugunlarini  kattalashishida  VII  bo‗yin 

---

 
166 
umurtqasi  sohasida  terining  yuzaki  kapillyar  qon  tomirlari  kengaygan  bo‗ladi 
(Franko simptomi).