Bolalar jismoniy tarbiyasi

Maktabgacha ta’lim muassasalarda ertalabki badantarbiya 
mashqlarining asosiy shakllari: 
Ertalabki badantarbiya mashg‘ulotdan oldin о‘tkaziladi. Uning ahamyati: 
organizmni chiniqish jarayoniga tayyorlashdir. 
Ertalabki badantarbiya 7-15 daqiqa davom etadi. Badantarbiya mashqlari 5-7 
ta mashg‘ulotdan iborat. Eng kо‘p og‘irlik mashg‘ulotlarning о‘rtasida о‘tkaziladi. 
Bolalar bog‘chalari guruhlarida ertalabki mashqlar sog‘lomlashtirish va 
tarbiyaviy vazifalarni bajaradi. Kun tartibining ajralmas qismi bо‘lgan holda u har 
bir bola uchun majburiydir. Har kuni uyg‘ongach (5-7 daqiqadan sо‘ng) maxsus 
tanlangan 7-12 jismoniy mashqlar 10-15 daqiqa davomida organizm faoliyatini 
faollashtiradi, tananing tо‘g‘ri о‘sishidagi kо‘nikmalarga ijobiy ta’sir kо‘rsatadi, 
yassi oyoqlikdan ogohlantiradi. Ertalabki mashqlarda ishtirok etish bolalarda 
foydali bо‘lgan har kuni bajariladigan estalabki jismoniy mashqlarni bajarishni 
ta’minlaydi. 
Aqliy va jismoniy mehnatning ishlab chiqaruvchanlik darajasi birmuncha 
pasaygan bо‘ladi. Ertalabki jismoniy mashg‘ulotlarning ahamyati markaziy nerv 
sistemasiga kuchli analizatorlarnnng retseptorlarining signallari oqimi kelib 
tushadi, ayniqsa, proporsiya-retseptorlardan, bu markaziy nerv tizimining tez 
kо‘zg‘alishiga va mehnatga yaroqliligi meyorini qayta tiklaydi.
Ertalabki mashqlar teri retseptorlarining sovuqqa va suv bilan bо‘ladigan 
ta’sirlari birgalikda о‘tkazilsa, nerv sistemasining kо‘zg‘alish jarayoni tezroq 
yо‘lga qо‘yiladi. Tashqi muhitdagi ayrim hodisalarning ta’sirlari (suv jarayonlari, 
toza havo va quyoshning ta’siri) nerv tizimining kо‘zg‘alishi bilan bir qatorda 
organizmning chiniqishiga yordam beradi. Ertalabki jismoniy mashqlar 
gavdaning, mushak guruhlarining hamma qismlarini harakatga keltirish, qon 
aylanishining kuchayishiga yordam beradi. Yurak va о‘pka meyoriy faoliyatining 
qayta tiklanishi, odatdagi moddalar almashinuvi darajasini oshiradi. Kuchlarni, 
tezlikni va koordinatsiyalarni, harakatlanish apparatlari va ichki a’zolarning 
fiziologik vazifalarini markaziy nerv tizimi tomonidan doimiyligini yaxshilaydi, 
sistematik ravishdagi mushak mashqlari davomida rivojlanuvchi mushaklarning 
о‘ziga xos kimyoviy xususiyatlarini saqlab kolishga yordam beradi. 
Mashqlar charchoq keltirib chiqarmasligi lozim. Shuning uchun asta-sekin 
sodda mashqlardan biroz murakkab mashqlarga о‘tish lozim, shu bilan bir qatorda, 
asta-sekinlik bilan organizmga kuchlanishni oshirib borish lozim. Kuchlanishlar 
mashqlarning qiyinlashuvi, kaytarilishlarning soni hisobiga, harakatlar tezlik 
darajasining oshishi va ayrim mashqlar orasidagi tо‘xtalishlarni kamaytirish
hisobiga oshiriladi.