Bolalar jismoniy tarbiyasi

 
Mashqlarni quyidagilarni inobatga olgan holda joylashtirish lozim: 
a) mashqlarni yengil yurishdan boshlab, yengil yugurishga о‘tkazish lozim, 
yurish va yugurish jarayonida gavdaning tikligiga e’tibor qaratish zarur. Boshni
tо‘g‘ri tutish kerak, mashqlar majmui gavdaning tо‘g‘ri turishini, his etish uchun 
zarur bulgan maxsus mashqlarni bajarishdan boshlanadi; 
v) umumiy ta’sirdagi 2-3ta mashqlarni bajarish lozim. Bu odatda, sodda, 
kam foydali mashqlar sanaladi. Ular yurak-qon tomirlari faoliyatini, nafas olish 
sistemasini va almashinish jarayonlarini faollashtiradi; 
g) keyin esa qо‘l, mushaklar, yelka, gavda, oyoklar uchun mashqlar 
bajariladi. Bu vaqtda gavdaning har bir qismi birin-ketin qо‘shilishi lozim.
Mashqlarning bajarilishi keyingi qismlarda oshib boradi, ishga mushaklarning har 
xil guruhlari qо‘shiladi. Gavda uchun mashqlar (egilishlar, burilishlar) qorin 
mushaklarini mustahkamlaydi, umurtqa pogonasining harakatchanligini qо‘llab-
quvvatlaydi va rivojlantiradi; 
d) sо‘ng kuch ishlatuvchi xususiyatga ega bо‘lgan 2-3ta mashqlar gavdaning 
barcha qismlari (qо‘l, qorin mushaklari va tana) bilan bajariladi. Faol mushak
qizigandan sо‘ng mushaklarning dam olishi uchun 1-2 ta mashqlarni bajarish 
lozim; 
ye)undan keyin sakrash mashqlariga о‘tiladi. Ular oyoq mushaklarini 
mustahkamlaydi. Sakragandan sо‘ng, albatta, mashqni kamaytirgan holda yurishga
о‘tish lozim.1-2ta nafas olish mashqlari organizmni yanada tinch holga qaytishiga 
imkon beradi; 

---

76 
j) mashqlar majmui gavdani tо‘g‘ri sezish mashqlarini bajarish bilan 
yakunlanadi. 
 Ertalabki badantarbiyaning metodik xususiyati 
Badantarbiya mashqlarning harakteristikasi.
Safda turib bajariladigan 
mashqlar bu qiyin bо‘lmagan harakatlantiruvchi mashqlardir. 
1. Umumrivojlantiruvchi mashq (ertalabki badantarbiyadan mashqlarning 
xamma turlarida keng foydalaniladi. Bu unchalik qiyin bо‘lmagan harakatiga 
keltiruvchi mashqlar sanaladi), ya’ni turli mushaklar guruhini jismoniy layoqatini 
yanada mustahkamlash, elementlar, harakatga keltiruvchi kо‘nikmani qо‘lga 
kiritish, predmetlar bilan ishlash, umumiy jismoniy tayyorgarlikni rivojlantirish 
maqsadida bajariluvchi mashqlar sanaladi. 
2. Badantarbiya qо‘shimcha mashq va kо‘nikmani atrof-muhit bilan uzviy 
bog‘lovchi vositadir. 
3. Erkin mashq ertalabki badantarbiya mashqlarining bir turi bо‘lib, 
chidamlilikni oshirish va rivojlantirishga yunaltiriladi. 
4. Badiiy ertalabki badantarbiya mashqlari.