Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
6.7.1. Surunkali gipertrofik gingivit. 
Bunday xastalik chegaralangan va diffuz (keng tarqalgan) tarzda kechishi 
mumkin. Chegaralangan gingivit chaqiruvchi sabablardan: prikus patologiyasi 
(anomaliyalar),ortodontik vositalar, tishprotezlarini noto`g`ri tayyorlash hamda 
kiydirish va shu kabilarni ko`rsatish mumkin. Diffuz yallig`lanishga balog`at yoshi 
arafasida ichki sekretsiya bezlarida sodir bo`ladigan o`zgarishlar, S vitaminining 
organizmdagi tanqisligi, tutqanoq xastaligida uzoq vaqt dilantin preparatini qabul 
qilish, ba’zi bir qon xastaliklari sabab bo`ladi. Umumiy xastaliklar asnosida yuzaga 
kelgan yallig`lanishga mahalliy sabablar ham qo`shilsa, unda milk shilliq 
pardasidagi o`zgarishlar ancha kuchaygan holda namoyon bo`ladi. 
Gipertrofik gingivitning granulyatsiyalanuvchi va fibrozli turlari farq 
qilinadi. 
Xastalikning granulyatsiyalanuvchi turida ba’zan butun milk sathi bo`ylab 
qo`shuvchi tuqima o`sib ketadi va unda ko`p suyuqlik yig`iladi, natijada milklar 
shishib, kattalashadi va tishning toj qismini qoplaydi. Bunday o`zgarishlar soxta 
milk cho`ntaklarini hosil qiladi. To`qimaning o`sib, gipertrofiyaga uchrashi 
hisobiga tish-milk cho`ntaklari chuqurlashadi. Milk so`rg`ichlari to`q qizil tusga 
kiradi, og`riq sezgisi sustrok bo`ladi. Ovqatni tishlash, chaynash paytida, tish 
tozalanganda, ayrim hollarda qonash belgilari kuzatiladi. 
Gipertrofik gingivit fibroz tarzda kechganda, shilliq parda xususiy qavat 
qo`shuvchi to`qimasining o`sishi, unda kollagen tolalar ko`payishi va ularning 
bo`kib, shishishi oqibatida milk alveolyar qismining massasi ortadi. Paypaslaganda 
uning zichligi anchagina oshganligini, ko`zdan kechirganda shilliq parda rangining 
och pushtiligini ko`ramiz. 
Gipertrofiyaga uchragan milk to`qimasining ular o`rab turgan tish tojlarini 
qay darajada qoplaganini nazarda tutib, xastalikning yengil, o`rta va og`ir 
bosqichlarini aniqlashimiz mumkin. 
Xastalikning granulyatsiyalanuvchi turida milk to`qimasidan biopsiya olinib, 
to`qimada kechayotgan patomorfologik o`zgarishlar ko`zdan kechirilganda 
so`rg`ichlarda suv yig`ilishi, qon tomirlarining kengayishi, kollagen tolalarning 
o`sib ketib bo`kishi kabi hollarni, limfoleykotsitar infiltratsiyasini, fibroblast 
hujayralar soni oshganligi (proliferatsiya) ning shoxidi bo`lamiz. 
Xastalik fibroz tarzda kechganda milk shilliq pardasining xususiy qavatidagi 
kollagen tolalarning ko`payishi va yo`g`onlashuvi, epiteliy to`qimasida akantoz 
belgisini (epiteliy qoplami tikanaksimon hujayralar qavatining qalinlashuvi), 
giperkeratoz, hujayralarda vakuolli distrofiya sodir bo`lish belgilarini ko`ramiz.