Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

2.10. Chuqur kariyes 
Kasallikning bu turida tishning emal qavati to`liq yemirilib, tish yumshoq 
to`qimasi (pulpa) bilan kariyes kovagi orasida nozik dentin qatlami hosil bo`ladi. 
Dentin to`qimasining anatomik, fiziologik tuzilishi (dentin kanalchalarining 
ko`pliti, kengligi) va unda mineral tuzlar ozligi bolalarga chuqur kariyes tashxisini 
qo`yishda juda extiyotchan bo`lishni talab qiladi. Chuqur kariyesning aniq klinik 
belgilarini biz bog`cha bolalarida va 7-10 yashar maktab bolalaridagina 
kuzatishimiz mumkin. Bu belgilar shu bolalarda kariyes xastaligi surunkali 
kechgandagina yaqqol namoyon bo`ladi. Yosh bolalarda esa kariyes kovaginnng 
chuqurlashuvi ko`p hollarda tish yumshoq to`qimasi (pulpa) ning surunkali 
yallig`lanishiga yoki nekroziga (o`limiga) sabab bo`ladi. Shuning uchun bunday 
hollarda kasal tish atrofidagi yumshoq to`qimalarni sinchiklab ko`zdan kechirib, 
barmoqlar bilan paypaslagan holda shish, qizarish, yiring yo`li (svish) bor-
yo`qligini aniqlash muhim ahamiyat kasb etadi. Ba’zi bir hollarda paypaslash 
natijasi klinik belgisiz surunkali periodont yallig`lanish tish ildizini o`rab turuvchi 
alveola suyagining kirgan yemirilishi (rezorbsiya) holatlarini ko`rish mumkin. 
Jarohatlangan tish sohasidagi jag` osti limfa tugunlarnning kattalashganligi, 
paypaslaganda og`rishi buni tasdiqlaydi. 
Boshqa tish kasalliklaridan farqlash maqsadida kariyes kovagi tub sathidan 
yumshagan dentin qatlami ekskavator yordamida oxista ko`chirilib olib tashlanadi. 
Bu paytda tish yumshoq to`qimasi qisman ochilib qolsa, ish ancha yengillashadi. 
Bunday holda pulpa qonab, og`riq sezila boshlasa, bu hol klinik belgisiz 
kechayotgan surunkali fibroz pulpit (pulpa yallig`lanishi)dan darak beradi. Toj 
pulpasining nekrozi surunkali gangrenoz pulpitdan yoki surunkali periodontit 
yallig`lanishidan darak beradi. Agar kariyes kovagi tub yuzasidan yumshagan 
dentin ajratib olingandan keyin yuza qattiqligicha qolsa, dentin tiniq yoki rangi 
ozroq o`zgargan bo`lsa, bunday holda chuqur kariyes tashxisi qo`yiladi. Ayrim 
hollarda bolalarning injiqligi tufayli tashxis qo`yish qiyinlashadi. Bunday hollarda 
kariyes kovagi tozalanib, bir necha kun muddatga vaqtinchalik berkitiladi.

---

29