Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati 
1.Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan 
birga quramiz. - T.: “O’zbekiston”, 2017. 
2.Mirziyoyev Sh.M. “Konstitutsiya— erkin va farovon xayotimiz, 
mamlakatimizni yanada taraqqiy ettirishning mustahkam poydevoridir” mavzusidagi 
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 25 yilligiga 
bag’ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruzasi. 
3.Munavvarov. Oila pеdagogikasi T.1994y 
 
 
MAKTABGACHA TA`LIM TASHKILOTLARIDA BOLALARNI VATANGA 
MEHRLI VA MA`NAVIYATLI QILIB TARBIYALASH 
 
Sayilxonova O`g`iloy G`ulomjonovna 
Zarafshon shahar 1-sonli maktabgacha ta’lim tashkiloti tarbiyachisi 
 
Annotatsiya. Mazkur maqolada ta’lim jarayonida maktabgacha yoshdagi 
bolalarga sharq didaktikasi asosida ma’naviy tarbiya berish, foydalanish, bugungi 
kunning dolzarb vazifalardan biriga aylanganligi haqida ma’lumotlar yoritilgan. 

---

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
54 
Kalit so‘zlar: Intelektual, ma’naviy, axbort, ijobiy sifatlar, intellektual, e’tibor, 
ahloq, qobiliyat, interaktiv, ijtimoiy psixologik. 
Mustaqil yurtimizda jahon andozalari asosida o‘sib kelayotgan yosh avlodni har 
tomonlama mustaqil fikrlaydigan, erkin shaxs sifatida tarbiyalash masalasiga jiddiy 
e’tibor berib kelmoqda. Ushbu maqsad va vazifalar maktabgacha yoshdagi bolaning 
maktab ta’limga o‘tishi hamisha uning hayoti, ahloqi, qiziqishi va munosabatlarida 
jiddiy tub o‘zgarishlarni yuzaga chiqaradi. Maktabgacha ta’lim muassasasida asosan 
ilg‘or xorijiy tajribani hisobga olgan holda bolalarni har tomonlama intelektual, 
ma’naviy, estetik va jismoniy rivojlantirish sharoitlarini yaratishdan iborat. Bugungi 
bog‘cha bolasidan aniq bilimlargina emas, fikrlash ko‘nikmasi, kattalar va tengdosh 
o‘rtoqlarini tushunish, ular bilan hamkorlik qilish ham talab etiladi. 
Ma’naviy tarbiya normalari har bir jamiyatning huquqiy normalariga asos bo‘ladi. 
Yosh avlodni jamiyatga, mehnatga, o‘ziga munosabatni ochib beruvchi ma’naviy 
fazilatlarga muvofiq ravishda tarbiyalash tarbiyalanuvchi shaxsning axloqiy tarbiyaning 
pedagogik va psixologik asoslarini chuqur bilishini talab qiladigan murakkab 
jarayondir. Ma‘naviy bilimlarni ongli ravishda o‘zlashtirib olishgina bolalarga atrofdagi 
kishilar xatti-harakatidagi qaysi jihatlar yaxshi-yu, qaysilari yomon ekanligini anglab 
olishga yordam beradi. 
Eramizdan avvalgi 528-529-yillar orasida Zardusht tomonidan yaratilgan «Avesto» 
kitobida ham ta’lim-tarbiyaga, axloq-odobga oid qator g‘oya va qarashlarni ko‘rish 
mumkin. «Avesto»da ta’kidlanishicha, tarbiya hayotning tayanchi, shu boisdan har bir 
yoshni yaxshi o‘qish va yozishga o‘rgatish lozim. Uni yosh paytidanoq mehnat qilib, 
mehnatning tagi rohat ekanligini anglatish uchun daraxt ko‘chati o‘tkazishga, uy-
ro‘zg‘or qurollari yasash, yerga ishlov berish va chorva bilan shug‘ullanishga 
o‘rgatilishi shart. Zotan, uning fikricha, yaxshi va ezgu ishlar yaratish uchun kishi 
mehnat qilishi zarur, o‘z qo‘llari bilan moddiy noz-ne’matlar yaratmas ekan, u yashash 
lazzatini ham his qilmaydi, hayotning qadriga ham etmaydi. 
Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni ma‘naviy jihatdan tarbiyalash vazifasi va 
mazmuni bolaning ma’naviy dunyosini, uning ongini, axloqiy hislarini, shaxsiy 
sifatlarini tarbiyalash va rivojlantirish, ma‘naviy tarbiya mazmunini amalga oshirishdan 
iborat. Maktabgacha yoshdagi bolalarga ma‘naviy tarbiya berishning vazifalari 
quyidagilardan iborat: 
1. Bolalarda ma‘naviy tasavvurlar va xatti-harakatlarni tarbiyalash. 
2. Xulq madaniyati va ijobiy munosabatlarni tarbiyalash. 
3. Bolalarda axloqiy his-tuyg‘ularni tarbiyalash. 
4. Xulqdagi salbiy sifatlarni barham toptirish. 
Maktabgacha talim muassasalarida ma‘naviy tarbiya berish har xil vositalar 
yordamida amalga oshiriladi. Birinchi galda bolalarni har xil faoliyatlar vositasida 
mashg‘ulotlarda va mashg‘ulotlardan tashqari vaqtlarda, ta’lim berish orqali kattalar 
mehnati bilan tanishtiriladi. 
Har xil bayramlar, ijtimoiy hayot voqealari, bolalar adabiyoti, musiqa, o‘yin 
materiallari, ommaviy axborot vositalari — televideniya, radio va boshqalar bolalarning 
axloqiy tarbiyasiga katta ta’sir ko‘rsatadi. 
Shunday ekan, maktabgacha yoshdagi bolalarni ma‘naviy tarbiyalashda
baynalminalchilik his-tuyg‘ularini shakllantirishda qardosh millat vakillari bilan 

---