Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

 
4 
Rasmiy 
2 
“Ha”-4,15,19,29,43, 
53,65,69,78 
“Yo’q”-40 
 
5 
Qo’zg’aluvchan 
3 
“Ha”-
8,22,33,46,57,72,82 
“Yo’q”- 
 
6 
Emotiv 
3 
“Ha”-3,14,52,64,77, 
87 
“Yo’q”-28,39 
 
7 
Rigid 
2 
“Ha”-2,16,26,38,41, 
 

---

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
316 
62,76,86 
“Yo’q”- 13,51 
8 
Namoyishkor 
2 
“Ha”-7,21,24,32,45, 
49,71,74 
“Yo’q”- 56 
 
9 
Sikloid 
3 
“Ha”-6,20,31,44,55, 
70,80 
“Yo’q”- 
 
10 Ekzaltir 
6 
“Ha”-11,35,60, 
84 
“Yo’q”- 
 
1.Gipertim. Yuqori kayfiyatga ega va hissiyotga boy degani. Bu toifaga kiruvchi 
shaxs yuqori darajada harakatchanligi, so’zamolligi, mimikalar-ga boy xatti-harakatlari, 
dilkashligi bilan ajralib turadi. U har qanday odam bilan tezda muloqotga kirishib keta 
oladi, ulfatchilikni xush ko’radi, shum va sho’x bo’ladi. Suhbat chogida dastlabki 
mavzudan tezda chetga chiqib ketadi, gohida buni o’zi ham sezmay qoladi. O’z 
tengdoshlari orasida e'tiborda bo’lishni, iloji bo’lsa ularga yo’lboshchi bo’lishni va 
shovqin-suronli hayotni xush ko’radi. Deyarli doimo a'lo kayfiyatda bo’ladi. O’zini 
yaxshi ko’radi, yuqori hayotiy quvvat va ishtahaga ega bu odamning, yuzi-ko’zi kulib 
turadi, hayotdan quvonib yashaydi.Qattiq tartib-intizomga toqati yo’q.bir xillikni va 
yolg’izlikni yoqtirmaydi.Ba’zan axloqsiz ishlarga qo’l urib qo’yadi. 
2.Xavotirlanuvchi. Bu toifaga kiruvchi shaxs birovlar bilan darrov muloqotga 
kirishib ketalolmaydi, doimo xavotirda yuradi, qo’rqoq va uquvsiz bo’ladi, o’ziga 
ishonmaydi. Qorong’ulikdan, uyda yolg’iz qolishdan va hayvonlardan qorqadi. O’z 
tengdoshalariga qo’shilib keta olmaydi, ulardan o’zini chetga oladi, shovqunli, o’yin-
kulguli joylarni yoqtirmaydi, mobodo bunday joylarda baydo bo’lib, qolsa ham uyalib, 
chetda tomoshabin bo’lib turadi.Kattalar himoyasiga o’zini jon deb otadi.Unda burchga 
sadoqat, mas’uliyat hissi erta rivojlanadi.Nojo’ya voqealarda o’zini himoya qila 
olmagani uchun osonlikcha unga ag’darishadi.
3. Distim. Bu toifaga kiruvchi shaxs o’znini jidiyligi bilan ajralib turadi, o’ta 
bosiq bo’lib, kayfiayti past odamni eslatadi uning harakatlari sust bo’lib, kelajakka 
tushkun ruhda qaraydi,o’z imkoniyatlarini ham past baholaydi, birovlar bilan kam 
muloqotga kirishadi, davralarda suhbatga aralashmaay jim o’tirishni hush ko’radi. U 
odatada ko’cha-kuylaraga chiqmay uyda o’tirishni avzal ko’radi, g’ala-g’ovur va 
shovqunli joylardan chetroq yuradi. To’g’rilik va haqiqatga intilsa-da, o’z fikrini bayon 
etishi ancha sust.
4.Rasmiy.Sinchkov, maydakash va o’ta rasmiyatchi shaxs. Janjal va 
kelishmovchiliklarga kam aralashadi, agar janjalli vaziyatlarda paydo bo’lib qolsa, 
o’zini chetga oladi yoki passiv ishtirokchiga ayalandi, holos. Shunday bolsada 
shakilanib 
qolgan 
tartib-qoidalarning 
buzulishiga 
tezda 
diqqatini 
qaratadi.Rasmiyatchilikuning hayot tarziga aylanib qolgan bo’lsa ham, vaziyat taqozo 
etsa osonlik bilan mansabdan voz kechadi. Ruhiy jarohatlarni uzoq vaqt esida saqlab 
yuradigan, og’ir tabiatli va o’ch olishga moyil inson.