Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
272 
саодат манбаи бўлиб хам хизмат килади. Ишлаётган киши учун килинадиган 
шахсий меҳнатгина шундай хаётбахш таъсир кўрсатади. Бу куч меҳнат килган 
кишида колади. (Танланган педагогика асарлар, ўкув педагогика давлат нашрёти 
1959. 153 б)». 
Жавобгарлик, сабр-тоқат, интизом, маданий хулк, ўзаро ёрдам сифатларини, 
ташаббускорлик, мустақиллик, топшириқларни сифатли бажариш, фахм-
фаросатлилик 
- 
меҳнатсеварлик 
даражаси 
миьёридир. 
Ривожланган 
мамлакатларнинг меҳнатсеварлик тарбияси бўйича андозаларни ўзбек миллий 
қадирятлари билан карама-карши эмас, аксинча умумийлика эга. 
Меҳнат фаолияти бўлган қизиқишни бола дастлаб оилада ўрганади. Бошида 
муҳим бўлмаган оддий ҳаракатлар вақт ўтган сари мураккаблашиб кўникмаларни 
ҳосил қилади. Меҳнат фаолиятни шаклланиши тарбия жараёни билан узвий 
боғлиқ бўлади. Юқорида айтиб ўтилганидек, тартиб-интизом, масъулият 
ҳисларининг шаклланиши айнан меҳнат билан боғлиқдир. 
Одамда хар хил турдаги фаолиятнинг пайдо бўлиши ва тараққиёти жуда 
мураккаб ва узоқ давом этадиган жараёндир. Боланинг фаоллиги унинг камолати 
давомида фақат секин- аста, таьлим ва тарбиянинг таьсири остида онгли максадга 
мос фаолият шакллана олади. Аввало, бу фаоллик импульсив (яьни ихтиёрсиз) 
характерда бўлади. Кейинчалик коммуникатив хулк-атвор ривожланади. Ўзаро 
муносабат ва информация аллашишнинг энг асосий воситаси бўлган нутк орқали 
алоқа қилишни билиб олади. Нуткни ўзлаштириш образларни нарсалар ва 
харакатлардан ажратиш, нарсаларнинг мазмунини фарқ қилиш хамда уларни 
хотирада мустахкамлаб, иш-харакатларни бошкаришда фойдаланишнинг энг 
мухим шарт-шароитларини юзага келтиради. Бу эса ўсиб келаётган ёш авлодга 
таьлим-тарбия бериш ва уни жамиятимиз учун комил инсон килиб шакллантириш 
имконини беради.