Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

ИЖТИМОИЙ ИЛЛАТ ТУШУНЧАСИ. УНИНГ ИЖТИМОИЙ-
ПСИХОЛОГИК АСОСЛАРИ 
Кубаев Маъруф 
Шайхонтоҳур тумани 59-мактаб психологи 
Миллий қадриятларимиз ёшларни барча ёмонликлардан сақланадиган, яхши 
амалларни қилишга рағбат қиладиган, виждонли, ўта сезгир, иродаси маҳкам, 
ақли соғлом, хулқи чиройли, жисми бақувват, жамиятга наф келтирувчи, оиласи, 
маҳалласи, Ватанини ҳимоя қилувчи, юртни обод қилувчи бунёдкор, ўзига 

---

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
9 
юклатилган масъулиятни мукаммал адо этувчи шахс бўлиб камол топишга даъват 
этади. Аммо ижтимоий ҳаётда қатор иллатлар мавжудки, улар инсонни оиласи, 
жамият ва давлат олдидаги бурчи ва масъулиятидан ўзоқлаштириб қўяди.
Ислом инсониятни барча ёмонликлардан сақланадиган, илоҳий амрларни 
адо этадиган, ихтиёрий яхши амалларни қилишга рағбат қиладиган, виждонли, 
ўта сезгир, иродаси маҳкам, ақли соғлом, хулқи чиройли, жисми бақувват, ўзига 
аҳамият берувчи ва бошқаларни ислоҳ этувчи, динига ҳимматли, жамиятга наф 
келтирувчи, Ватанини ҳимоя қилувчи, умматига қалқон бўлувчи, Раббисига 
ибодат қилувчи, барча халойиққа яхшилик этувчи, ер юзини обод қилувчи, ўзига 
юклатилган вазифани мукаммал адо этувчи бўлишга даъват этади. 
Аммо ижтимоий ҳаётда қатор иллатлар мавжудки, улар инсонни оиласи, 
жамият ва давлат олдидаги бурчи ва маъсулиятидан ўзоқлаштириб қўяди. 
Уларнинг айримлари устида тўхталиб ўтиш жоиз саналади. 
Ижтимоий иллатлар : 
–оммавий маданиятга эргашиш, билимсизлик, ахлоқсизли, маданиятсизлик 
ва тартибсизликни тарғиб қилиш;
– жиноятчилик йўлига кириш; 
– кашандалик;
– ўз жонига қасд қилиш;
– гиёҳвандлик;
– ахлоқсизлик;
– спиртли ичимликларга ружу қўйиш; 
– жамоат жойида кийиниш маданиятини бўзган ҳолда юриш, миллий ва 
диний қадриятларга нисбатан ҳурматсизлик;
– катталарга ҳурматсизлик; 
“оммавий маданият”га эргашиш ва эргашишни тарғиб этиш; 
жиноятчилик; 
спиртли ичимликларга ружу қўйиш; 
ахлоқсизлик; 
баданга турли хил татуировкалар чизиш; 
жамоат жойида кийиниш маданиятини бўзган ҳолда юриш; 
билимсизлик, ахлоқсизлик, маданиятсизлик ва тартибсизлик; 
миллий ва диний қадриятларга нисбатан ҳурматсизлик ва катталарга 
ҳурматсизлик; 
ўз жонига қасд қилиш. 
“Оммавий 
маданият” деганда ахлоқий бузуқлик ва зўравонлик, 
эгоцентризм ғояларини тарқатиш, шунинг ҳисобидан бойлик ортириш, бошқа 
халқларнинг анъана ва қадриятлари, турмуш тарзининг маънавий негизига 
беписандлик билан қараш, уларни қўпориб ташлашга йўналтирилган таҳдидлар 
назарда тутилади. “Оммавий маданият” ахлоқсизликни маданият деб билиш ва 
аксинча, асл маънавий қадриятларни менсимасдан, эскилик сарқити деб қарашни 
тарғиб қилади. 
Миллий истиқлол ғоясига зид бўлган ва бегона ғояларнинг кириб келишига 
ва ёшлар онгини эгаллашга, уларни, мамлакатимизда белгиланган улуғ 
мақсадларни амалга оширишдан оғдиришда ўринишлар бўлганлигининг 

---