Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: 
1. 
O. Xasanboyeva va boshq. Pedagogika tarixi.-T.: “G‘.G‘ulom, 2004.-312 b. 
2. 
B. Ziyomuhammadov. Pedagogika.-T.:“Turon-Iqbol”. 2006.-112 b. 

---

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
59 
“OMMAVIY MADANIYAT”NING YOSHLAR TARBIYASIGA SALBIY 
TA’SIRI 
 
Nazarova Muhabbat Jo’raboyevna 
Qashqadaryo viloyati Qarshi tuman 23-maktab psixologi 
 
Jamiyat rivojlanib borar ekan, uning barqarorligi va rivoji, albatta, har tomonlama 
etuk, yuksak ma’naviyatli komil insonlarga bog’liq. Shuning uchun insoniyat 
taraqqiyotining butun ongli davri jamiyatda barkamol insonlarni tarkib toptirishga 
intilish jarayonlaridan iborat bo’lgan. Komil insonlarni tarbiyalashda jamiyat ma’naviy 
hayotiga katta e’tibor berish va insonlar ongini zaharlovchi ma’naviy-mafkuraviy 
tahdidlardan himoya qilish darkor. Ayniqsa, bugungi globallashuv jarayonida 
«ommaviy madaniyat» tahdidlarining oldini olish dolzarb ahamiyat kasb etib, mazkur 
muammoni hal etishning yangicha yondashuv va samarali yo’llarini izlab topishni talab 
etadi. 
Bugungi kunda madaniyatning yoshlarga ta’siri, uning ijobiy tomonlari bilan 
birgalikda salbiy tomonlariga ham alohida e’tibor berilmoqda. “Ommaviy madaniyat” 
deb nom olgan xalqimiz tasavvurlariga, tarixiy-madaniy an’analariga, sharqona odob-
axloq normalariga zid qarashlar, siyqa san’at va g’ayriaxloqiy asarlar bugun milliy 
madaniyatlarga, milliy o’zlikni anglashga katta xavf solmoqda.
Globallashuv jarayonida dunyoda sodir bo’layotgan murakkab o’zgarishlar turli 
xalq, millat va elatlar madaniyatida ma’naviy-mafkuraviy ziddiyatlarni vujudga 
keltirmoqda. Milliy madaniyatimizga zid va chetdan kirib kelayotgan, salbiy xarakterga 
ega bo’lgan mafkuraviy tahdidlar xavfini o’z vaqtida bartaraf etish dolzarb ahamiyat 
kasb etmoqda. Bugungi kunda jahonning aksariyat mamlakatlarida milliy 
madaniyatlarga qarshi bo’lgan, yoshlarni axloqsizlik g’oyalari sari ergashtiruvchi, 
ularning ma’naviy ongiga salbiy ta’sir ko’rsatuvchi “ommaviy madaniyat” 
tahdidlarining salbiy ta’siri ancha kuchayganiga guvoh bo’lamiz. Shu nuqtai nazardan 
“ommaviy madaniyat”ning salbiy oqibatlarini bartaraf etishning asosiy yo’llarini ishlab 
chiqish dolzarb muammo bo’lib qolmoqda.
Endi “ommaviy madaniyat” masalasiga chuqurroq nazar soladigan bo’lsak, u 
hozirgi kunda madaniy globallashuvning, madaniy ekspantsiyaning, qolaversa, 
mafkuraviy tazyiqning eng xavfli quroliga aylanib bormoqda. Shuni e’tiborga olish 
lozimki “ommaviy madaniyat”da milliy qadriyat, milliy xususiyat va milliy tarixga asos 
yo’q. U milliy madaniyat, milliy an’ana, milliy xarakter yoki milliy mentalitet hamda 
milliy manfaat nima ekanligini bilmaydi.
Hozirgi sharoitda globallashuv bilan bog’liq ba’zi jarayonlar, ayniqsa, “ommaviy 
madaniyat” salbiy hodisa, milliy qadriyatlar va an’analar bilan bog’liq madaniyatga 
qarshi sifatida namoyon bo’layotgani, aslida esa bunday jarayonlarga “olomon 
madaniyati” deb atash to’g’ri bo’ladi. Bugungi kunda ommaviy axborot vositalari, 
televidenie madaniyatni olomonlashtirishning asosiy vositasi va manbai bo’lib xizmat 
qilmoqda. Bu avvalo, odamlarning haqiqatda vaqti bo’lgan, qayg’u va 
xursandchiliklarini ifodalagan, ularni qiziqtirgan har qanday muammoni tovarga, bir 
qolipga solgan ko’ngilxushlikka aylantirilishida namoyon bo’ladi. 

---