Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Фойдаланилган адабиётлар: 
1. А. Авлоний. “Туркий гулистон ёхуд ахлоқ”. Тошкент. Ўқитувчи. 1992 йил. 
2. “Ахлоқ-одобга оид ҳадис намуналари”. Тошкент. Фан. 1990 йил. 
3. А. Ж. Жўраев. Тарбиявий дарсларни ўтиш. “Ўқитувчи”. 1994 йил. 
4. А. Н. Фаробий. “Фозил одамлар шаҳри”. Тошкент. 1993 йил.
 
 

---

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
368 
 
BOLA SHAXSIDA SALBIY O’ZGARISHLARNI KELTIRIB CHIQARUVCHI 
TASHQI TA’SIRLARNING PSIXOLOGIK-PEDAGOGIK ASOSLARI 
 
Otamurodova Zulayxo Ziyodullayevna 
Navoiy viloyati Karmana tumani 17-maktab 
 
Annotatsiya: Mazkur maqolada bola shaxsida salbiy o’zgarishlarni keltirib 
chiqaruvchi tashqi ta’sirlarda izchil olib boriladigan vazifalar, hamda bola 
ruhiyatidagi o’zgarishlarni tartibga soluvchi talablar yoritilib,muammo va yechimlar 
yuzasidan nazariy va amaliy ma’lumotlar ochib berilgan.  
Kalit so‘zlar: komil inson, yetuk shaxs, axloqiy fazilatlar, mas’uliyat, e’tibor va daraja, 
kechirish va kechirimli bo’lish 
Farzand-yaratganning ota-onaga eng yuksak in’omi. Farzand qalbi esa xudoning 
ota-ona qo’liga parvarishlash uchun bergan eng katta omonati. Ota-onalar hamisha 
farzandiga hamisha vaqt ajratish ularni xudoga e’tiqodli, odamlarga ishonchi baland 
qilib tarbiyalash hamda hayotdagi eng ishonchli do’stiga aylanishi lozim.
Kattalar doim uch narsani bolalardan o’rganishlari lozim.Bular hech bir sababsiz 
xursand bo’la olishni, nima bilandir doimo shug’ullanishni, o’zi xohlagan maqsadiga 
erishish uchun butun vujudi bilan intilishni. 
Pedagogik nuqtai nazar bilan qaraganda, o’ylaymanki bolani komil inson qilib 
tarbiyalash, kelajakda yetuk bir shaxs sifatida ko’rish har bir ota-ona uchn katta baxt. 
Buning uchun bola tarbiyasiga salbiy ta’sir ko’rsatuvchi atrof-muhitda sodir 
bo’layotgan voqealar(ichkilikbozlik, jinoyatchilik,o’g’rilik,birovni g’iybat qilish, 
yolg’on gapirish, birovni ko’ra olmaslik, bolani oldida qo’pol so’zlardan foydalanib 
so’kinish (ba’zi ota-onalar ataylab bolalarga so’kinishni o’rgatishadi),), uyda muntazam 
bolani ko’z oldida ro’y beradigan oilaviy janjallar, bola shaxsini kamsitilishi, uni o’z 
menligini anglashiga xalaqit qilish, qobiliyati ustida ishlamaslik kabi va yana bir qator 
sabablardan bolalarni yiroq tutish lozim. Bilamizki bola besh yoshigacha diniy va 
dunyoviy bilimlarning 70 % ini egallaydi. Demak, bolam hali yosh deydigan ota-
onalarga eslatma sifatida aytmoqchiman. Aziz ota-onalar! Biz bolalarimiz uchun 
dunyodagi eng yaxshi inson hisoblanamiz va biz beradigan tarbiya kamchiliklar, 
xatoliklar bo’lmasligi lozim. Bolani oldida har qanday vaziyatda ham o’zimizni tuta 
bilishimiz, biz qilayotgan har bir harakatimiz va berayotgan tarbiyamiz bilan uning 
xotirasi va ong ostida yomonliklar, uning shaxsiga ta’sir ko’rsatuvchi salbiy holatlar 
saqlanib qolishiga sababchi bo’lmaylik! 
Xayol qiling: oldingizda bir piyola choy turibdi. Unga bir qoshiq shakar qo’shing. 
Lekin aralashtirmang. Ichib ko’ringchi, shakarning mazasi chiqdimikan? Albatta, yo’q. 
Piyolaga biroz boqib turingda, so’ngra choydan ho’plang.Xo’sh? Maza kiribdimi? 
Menimcha, yo’q. Vaqt o’tib, choy sovib boryapti, biroq siz hali biror ho’plam shirin 
choy icholganingiz yo’q. Bu turishda choy sovib, oxiri hech kim ichgisi kelmay ham 
qoladi. Bola tarbiyasini ham xuddi shunga o’xshatish mumkin. Ya’ni bola bir piyola 
choy kabidir. Siz unga o’rgatayotgan axloqiy fazilatlar esa shakar kabidir. Bolaga 
tarbiyani to’g’ri yo’naltirmas ekansiz, shakarning mazasini bila olmaysiz.

---