Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
187 
Ўсмирлик агрессясини келтириб чиқарувчи сабабларни аниқлаш, уларнинг 
эмоционал кечинмаларини,хиссларини тушуниш, улар билан олиб бориладиган 
психологик коррекция имкониятларини белгилаш имконини беради. 
Ўсмирга низоли вазиятларда бошқача усуллар билан ҳал этиш имкониятларини 
тушунтириб бера олиш зарур. 
Агрессия ҳолатидаги ўсмир катталар, аввало ота-онанинг зарурий эътиборини, 
талаб қилади. Бу холларда психологлар билан маслахатлашиш уларга тарбиявий 
жараёнда ўзларини хатти ҳаракатларини мувофиқлаштиршни талаб қилади. Шуни ёдда 
тўтиш керак- ки агрессив хулқ аввло ўсмирлардаги негатив салбий эмоционал ҳолатлар 
таъсирида шаклланади шунинг учун катталар аввало, ўзларидаги негатив салбий 
эмоционал ҳолатларини бошқара олишлари зарурдир. Бу билан ўсмирга инсоннинг 
ўзини ўзи бошқара олиши кўп холларда ижтимойи вазиятни яхшилашнинг энг мақбул 
усули эканлиги хақида намуна сифага айланадилар. 
BOLA XULQ-ATVORINI SHAKLLANISHIDA OILANING ROLI VA TASHQI 
MUHITNING TA`SIRI 
Boboxolova Shahnoza Akrom qizi
O`zbekiston Milliy universiteti Amaliy psixalogiya yo'nalishi 1-bosqich talabasi
Oila, ota-ona, farzandlar - bu uch so'z hayotimiz mazmuni desak mubolag'a 
bo'lmaydi. Hayotimizni tashkil etuvchi 3 ta mustahkam poydevorlarimiz aynan mana 
shu so'zlar bilan chambarchas bog'langan. Oiladagi baxt, ishonch, sadoqat, vafo,
sabr va 
shunga o'xshash bo'lgan kòpgina xislatlar yuqoridagi 3 poydevorimizni baland, 
mustahkam bino bo'lib shakllanishida beminnat xizmat qiluvchi ko'priklarimizdir. Biz 
o'zbeklarda
, ya’ni o'zbek xalqida qadimdan shakllanib kelgan kòpgina qadriyatlar, urf-
odatlar, maqollar-u matallar talaygina. Bu maqollar orasida albatta oilaga tegishli 
bo'lganlari ham ancha ko'p. O'zbek xalq maqollarining asosiy qismi oila to'g'risidadir.
Quyida keltirilgan maqollar mana shular jumlasidandir. Oila tinch—yur tinch. Oila—
qoʼsh ustunli ayvon.Onalik uyning ori bor, Otalik uyning—zari. Onang oʼldi—otang 
oʼldi .Oppoq boʼlgan oq uyim, Osh-noni yoʼq oq uyim. Ota—aql, ona—idrok. Ota—
bilak, ona—yurak.Erdan—xato, xotindan—uzr, Xotindan—xato,
erdan—jazo. Bu 
maqol-matallarning sonining ko'pligidan va ularning mazmunidan ham oilaning 
ahamiyati bizda qanchalik muhim va yuqori o'rinda turishini bilib olsak bo'ladi.Oila - 
muqaddas dargoh.Oila insonning ma'naviy tug'ilishining beshigi sanaladi.Shaxsni
shakllanish jarayonida oila ustunlik qiladi.Aynan oilada inson o'zining ilk qadamlarini 
qo'ya
boshlaydi ota-ona, yaqinlari, Vatanning qadrini hamda qadriyat-u urf-odatlarning 
hayotidagi o'rni,
ahamiyati haqidagi bilimlarini, o'z dunyoqarashlarini shakllantiradi. 
Oila bu bizga yaqindan tanish bo'lgan,
biz aka-ukamiz, opa-singlimiz bilan talashib 
ka
tta bo'lgan chorpoya va xontaxtamiz..Oila bu biz ilk qadamimizni qo'ygan o'sha 
namxush tuproqlarimiz. Oila bu kulgi. Ha, kulgi biz ilk marotaba ota-onamiz, 
yaqinlarimiz ismini adashib talaffuz qilganimizda atrofimizdagi barchani xursandchilik 
kayfiyatida xandon otib kulgan jarangdor kulgilari. Ajralmas yo'ldoshimiz, soyamiz,
yo'lchi yulduzimiz. Yaxshi va yomon kun, quvonch-u qayg'uyimizdagi ajralmas 

---