Bog‘dorchilik o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan «O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati»

Nok payvandtaglari – mahalliy yovvoyi o‘rmon noki. Bu nokning ko‘p turlari Chimyon tog‘laridagi o‘rmon massivlarida o‘sadi.


Madaniy navlar urug‘ ko‘chatlari – kuchli o‘sgan yaxshi payvandtaglar hisoblanadi.

Payvandtag uchun madaniy nokning mahalliy navlaridan Toshnok va Kulola navlari tavsiya etiladi. Behi nok ulanadigan o‘rtacha bo‘yli payvandtagdir.

Madaniy nav o‘simligining bitta yoki ikkita kurtagini bi-roz po‘stloq va yupqa yog‘ochi bilan kesib olib, payvandtakka ulash kurtak payvand deb ataladi. Kurtak payvand iyul oxiri-dan boshlab sentabr o‘rtalarigacha, hali o‘simlik tanasida shira-lar yurib turgan, ya’ni payvandtag po‘stlog‘i yaxshi ko‘chadigan davrda qilinadi. Payvandtag po‘stlog‘ini yaxshi ko‘chishi uchun payvandlashdan 4–5 kun oldin ko‘chatzorni sug‘orish kerak. Kurtak payvand qilgan vaqtda payvandtaglarning po‘stlog‘i yog‘ochligidan yaxshi ajraladigan bo‘lishi lozim. Payvandtag­ larning ildiz bo‘g‘zi yonidagi poyalari odatda oddiy qalamdan ingichka bo‘lmasligi va ildiz bo‘g‘zidan 20–25 sm gacha bo‘lgan yuqori qismida yon novdalari bo‘lmasligi lozim. Kurtak payvand

26-rasm. Kurtak payvand qilish uchun tayyorlangan qalamcha va kurtak.

dastlab bodomdan boshlanadi, keyin nok, olxo‘ri, gilos, olcha, o‘rik, shaftoli, tog‘olcha va be-hilar payvand qilinadi.

Qishki payvand – meva o‘simliklarini faqat ba-hor va kuzda emas, qishda ham payvand qilish imkoni-yati mavjud. Qishda urug‘ ko‘chatlarini kovlashda qishki payvand uchun ularning­ ba­­ quv­vatlari­ ajratiladi va novda-lar tayyorlanadi. Ular sovuq bo‘lmaydigan binoda nam qumga ko‘mib qo‘yiladi.

82

27-rasm. Qishki payvand: qoplama va tilchali yorma payvand.

Qishki payvand yanvarda yoki fevral boshida isitilgan yorug‘ binoda ulanadi. Bunda urug‘ ko‘chatlar ko‘milgan joyidan olinib ildizlari yuvilib, loy qumlardan tozalanadi, so‘ngra ularga pay-vand ulanadi. Ulanganda ularning tilchalari bir-birining orasiga kirib turishi kerak. Ulangan joy chipta yoki po‘stloq tola bilan mahkam bog‘lanadi.