Bog‘dorchilik o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan «O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati»

Kurash choralari:

1. Qish faslida (mart oyigacha kechiktirmay) daraxt tanalari qurigan po‘stloqlardan, kavaklar va shox qo‘ltiqlari xas-cho‘plardan tozalanib, so‘ngra bu xas-cho‘plar yondiriladi.

2. Bog‘ qator oralari, daraxt tanalarining atrofi haydaladi.

3. Aprel oyigacha bo‘lgan davrdagi iliq kunlarda tirgovuch­ lar, mevaxonalar, mevadan bo‘shagan idishlar dezinfeksiya qili-nadi. Mevaxonalarning deraza hamda eshiklariga doka yoki ko‘zlarining kattaligi 1 mm keladigan sim to‘r tutiladi.

34

4. Har qaysi bo‘g‘inning tuxumdan chiqqan qurtlarini ular mevalarga o‘tguncha qirib tashlash uchun hosilga kirgan daraxt-lar ko‘klam va yoz fasllarida dorilanadi.

Birinchi bo‘g‘in qurtlarini yo‘qotish uchun daraxtlarga ko‘klam faslida ikki marta dori purkaladi. Birinchi purkash ko‘klamdagi kapalaklarning 20 foizi g‘umbakdan chiqa boshla-gan davrda o‘tkaziladi. Bu davr tekisliklardagi bog‘larda olma­ ning ertangi Simirenko navi gullab bo‘lgandan keyin 8–10 kun, tog‘li rayonlardagi bog‘larda esa 14–18 kun o‘tgach boshlanadi. Birinchi purkashdan keyin 15 kun o‘tgach daraxtlari kam hosil beradigan yoki qattiq zararlangan bog‘lar ikkinchi marta dori­ lanadi.

Ikkinchi bo‘g‘in qurtlarini yo‘qotish uchun yozda daraxtlar ikki marta dorilanadi. Birinchi dori yozgi kapalaklarning birin-chi bo‘g‘ini ko‘plab ucha boshlagan davrda purkaladi. Bu davr tekisliklardagi bog‘larda daraxtlar gullab bo‘lgandan keyin 40– 42 kun, tog‘lardagi bog‘larda esa 50–55 kun o‘tgach boshlanadi. Daraxtlar gullab bo‘lgandan keyin 60–70 kun o‘tgach, ikkinchi marta dori purkaladi.

Uchinchi bo‘g‘in qurtlarni yo‘qotish uchun daraxtlar yoz oxirida ikki marta dorilanadi. Bu galgi dori daraxtlar gullab bo‘lgandan keyin 85–90 kun o‘tgach, birinchi marta va yana 12–15 kun o‘tgach ikkinchi marta purkaladi.

Hosilni yig‘ishtirib olishga 30 kun qolganida daraxt-larga dori purkashni to‘xtatish tavsiya etiladi. Shu munosa-bat bilan, hosili erta pishib yetiladigan navlar faqat ko‘klam faslida dorilanadi. Olma qurti uch bo‘g‘in beradigan tekis-lik zonalarda mevalari o‘rta muddatda pishib yetiladi-gan daraxtlarga dorilar ko‘klam va yoz fasllarida, meva­ lari kech muddatda pishib yetiladigan daraxtlarga esa ko‘klam, yoz va kuz fasllarida purkaladi. Hamma purkashlar uchun faqat kalsiy arsenatining suv aralash­ suspenziyasi ish-latiladi. Bu suspenziya 0,3 foiz kalsiy arsenati va shuncha miqdorda ohak qo‘shib tayyorlanadi. Kalsiy arsenati tarki-bida rux sulfat bo‘lgan ho‘llovchi poroshok shaklida ishlatil-

35

ganda unga ohak qo‘shilmaydi. Kimyoviy preparatlardan detsis 0,3 1/ga, BI-58 0,5 1/ga va suvli alfa preparatini 0,5 1/ga miq-dorda qo‘llash yaxshi natija beradi.

5. 
   May oxirida hosilli daraxtlarning tanasiga va yo‘g‘on butoq­ lariga 3 foizli tiofos emulsiyasi singdirilgan qanor to‘qimadan ushlash belbog‘lari o‘raladi. Bunday emulsiya 100 litr suvga 3 kg tiofos konsentrati, 10–15 kg sariq sog‘ tuproq qo‘shib tay­ yorlanadi.
   

6-rasm. Behi. «Izobilnaya» navi.

Behi eng qadimiy o‘simlik bo‘lib, Markaziy Osiyoda keng tarqalgan. Behining balandligi 1,5 metrdan 8 metrgacha yeta­ di. Ko‘p ildizbachki chiqaradi. O‘zbekistonda «Izobilnaya», «Sovxoznaya», «Samarkandskaya krupnoplodnaya» va mahalliy shakllaridan «Buxoro turshaki» keng tarqalgan.

36