АҚШ тажрибаси. Қўшма Штатлар Президенти маъмурияти ва Конгресси 90-йиллар ўртасидан бошлаб Ҳукуматнинг ахборот ва ахборот-технология сиёсатини модернизация қилиш ҳамда, пировард натижада Американинг e-Governance тизимини барпо этиш юзасидан анча куч сарфлади.
Биринчи навбатда ушбу жамиятда давлат тузумлари ўйнаши керакбўлган асосий роли ҳисобга олинган ҳолда ахборот жамиятини ривожлантиришнинг умумҳуқуқий базаси яратилди. Жумладан, 1996йилда фуқароларнинг ҳукумат ахборотига кириш ҳуқуқларини белгилаб берувчи «Ахборот эркинлиги тўғрисида«ги Қонун (The FreedomofInformationAct) жиддий равишда қайта ишланди, 2000 йилда эса электрон савдо ва электрон ҳужжатлар айланмасини ривожлантиришнинг янги истиқболларини очиб берган «Халқаро ва миллий тижорат муносабатларида электрон имзолар тўғрисида«ги Қонун (ElectronicSignaturesinGlobalandNationalCommerceAct) кучга кирди. Шунингдек ривожланаётган ахборот жамияти шароитларида Ҳукуматнинг ўзининг фаолиятини модернизациялаш бўйича чора-тадбирлар тайёрланди ва амалга оширилди. 1995–98 йиллардақуйидагилар қабул қилинди: «Қоғоз ҳужжатлар айланмасини камайтириш тўғрисида«ги Қонун (PaperworkReductionActof 1995), Клинжера–Коэннинг «Ахборот технологияларидан фойдаланишниислоҳ қилиш тўғрисида»ги Қонуни (Clinger–Cohen Act of 1996),«Ҳукумат муассасаларида қоғоз ҳужжатлар айланмасидан халос бўлиштўғрисида»ги Қонун (Government Paperwork Elimination Actof 1998).
Ушбу ҳуқуқий ҳужжатлар Ҳукуматда ахборот ва ахборот-технология жараёнларини бошқаришнинг самарали ишлайдигантузилмасини барпо этиш жараёнини қонун йўли билан таъминладиҳамда ҳукумат идораларининг фуқаролар, тижорат ташкилотлари ванотижорат ташкилотлари билан муомаласида ва ҳукумат идораларитомонидан қонунчиликда кўрсатилган хизматлар кўрсатилишидазамонавий технологияларни кенг қўллаш учун асос яратди.АҚШнинг Маъмурий-бюджет бошқармаси АКТ тизимлариниривожлантириш стратегиясини ишлаб чиқди, у 24 ташаббусни ўз ичигаолади. Ушбу стратегия қамраб оладиган соҳаларнинг айримлари:
- Онлайн режимида Ҳукумат дастурлари мақбуллигини баҳолаш:
ҳукумат дастурлари билан танишишга ва уларнинг мақбуллигинибаҳолашга мўлжалланган портал тақдим этилади. Ҳукумат учункутилаётган фойда: 4 миллион доллар миқдорида маблағларни тежашва фойдаланувчиларнингг сўровларини йилига 75 000 га камайтириш.
- Умумдавлат хизматлари: ҳар хил дастурлар доирасида таклифэтиладиган хизматларни шахсийлаштириш мақсадида истеъмолчиларбилан муносабатни идоралараро бошқариш таъминланади. Ташаббускўп каналли алоқа маркази ташкил этиш режасини ўз ичига олади.укумат учун кутилаётган фойда: муассасалар ўртасидаги ортиқчаоперацияларни истисно этиш.
- Солиқ ҳужжатларини расмийлаштириш тизимини соддалаштириш: Фуқаролар ва корхоналарга онлайн режимида солиқҳужжатлари беришнинг содда, бепул ва хавфсиз усули таклиф этилади.Бу хато маълумотлар пайдо бўлиши эҳтимолини пасайтиради васолиқларни қайтариш чекини расмийлаштириш тартиб-қоидасинитезлаштириш имконини беради. Ҳукумат учун кутилаётган фойда:хатолар сонини камайтирш, аниқ қайта ишлаш марказларигаюкламаларни пасайтириш.
- Ҳукуматнинг бизнес билан ўзаро муносабатлари: Онлайнрежимида қонун ишлаб чиқаришни бошқариш: муҳокама қилинаётганқонун лойиҳаларини ўз ичига олган ва фуқароларнинг исталган вақтдава исталган жойда қонун ижодкорлиги жараёни билан танишишинитаъминлайдиган «e-Docket» умумҳукумат тизимидан фойдаланиш;фуқаролар ўз фикрини айтиши мумкин бўлган сайт ташкил этилишиниўз ичига олади. Ҳукумат учун кутилаётган фойда: 57 давлат тартибгасолиш органларининг фаолиятини бирлаштириш ҳисобига 9,75миллион доллар тежаш; қонун лойиҳаларини ишлаб чиқиш ватасдиқлашга сарфланадиган 1 миллиард долларни тежаш имконияти.
- Бизнес учун комплекс ахборот: Бизнес эҳтиёжлари учун ягонаидоралараро портал таъминланади; корхоналар учун нормативахборотни ва маслаҳат хизматларини бирлаштиради; онлайн режимидалицензиялар олиш мумкинлиги режалаштирилмоқда. Ҳукумат учункутилаётган фойда: 10 миллион доллардан 20 миллион долларгачатежаш.
- e-Субсидиялар: олувчилар учун ҳам, субсидияни берадиганмуассислар учун ҳам субсидияларни расмийлаштириш тартиб-қоидасини соддалаштириш мақсадида ягона портал ташкил этилади,субсидиялар олиш имкониятидан хабардорлик даражасини ошириш,субсидияларни бошқариш бўйича фаолиятни бирлаштириш.
Ҳукуматучун кутилаётган фойда: федерал фондларни 1 миллиард доллартежаш; почта сарф-ҳаражатларида 20 миллион тежаш.
- Жамоат хавфсизлиги хизматлари ўзаро ҳамкорлигининг симсиз тизими – SAFECOM лойиҳаси: ҳуқуқ-тартибот органлари ва жамоатхавфсизлигини таъминлаш хизматлари билан алоқаларнимувофиқлаштиради; жамоат хавфсизлиги хизматларининг тармоқлариўртасида ўзаро алоқа қилиш имкониятини белгилайди; ортиқча симликоммуникация инфратузилмаси зарурлигини истисно этади. Ҳукуматучун кутилаётган фойда: бирлашган инфратузилма барпо этилишимиллиардлаб доллар билан ўлчанадиган хизмат кўрсатиш, ўқитишхаражатларини ва бошқа қўшимча харажатларни тежашнитаъминлайди.
- Кадрлар ресурсларини интеграциялаш: Кадрлар ҳақидаги ҳукумат
ахборотини бирлаштириш; ҳисоботлар тузиш жараёнларинимақбуллаштириш; қоғоз билан боғлиқ тартиб-қоидаларга боғлиқликни
камайтириш. Ҳукумат учун кутилаётган фойда: самарадорликниошириш, чиқимларни камайтириш.
- e-Аутентификация: Давлат бошқарувида АКТнинг барчаташаббуслари учун фойдаланувчиларни идентификациялашнинг ягонаметодини таъминлайди. Ҳукумат учун кутилаётган фойда: электронимзонинг ортиқча технологияси ва хавфсизликни таъминлаш учункўриладиган қўшимча чора-тадбирларни истисно этиш ҳисобига сарф-
харажатларнинг камайиши.Унинг раҳбари Марк Форман ушбу дастур ўғрисида қизиқарлишарҳ билдирган. Унинг сўзларига кўра, АҚШнингдавлат бошқарувидаАКТни ривожлантиришга доир саъй-ҳаракатларишунчаки эмас ваўзида ахборотни Интернетга шунчаки илиб қўйишни ифодаламайди.
«Федерал ҳукумат ҳозирнинг ўзидаёқ 33 миллиондан ортиқ Web-саҳи-
фадан ва 22 000 Web-сайтдан иборат бўлган улкан Web-ресурсларга эга, –
дейди Марк Форман. – Биз истеъмолчилар учун хизматларнинг пастдаражасини чиройли пешлавҳа билан тўсишга ва эски тартиб-қоидалар
билан янги қиёфани намоён қилишга ҳаракат қилаётганимиз йўқ».
«Биз, – дейди у, – биз барча зарур бўлмаган нарсаларни тезроқолиб ташламоқчимиз. Масалан, иқтисодий ривожланиш учун грантолишга буюртманома бериш тартиб-қоидасини соддалаштириш учун(бугунги кунда ушбу тартиб-қоида бирлашмалардан 250 федералбошқармаларда 1000дан ортиқ шаклларни тўлдиришни талаб этади)ҳар хил муассасаларнинг тизимларини интеграциялаш. Сиз яқин орадаанча яхши сервисни кўрасиз. У чиройлироқ Web-сайтга эга бўлганлигиучун эмас, балки биз барча ортиқча нарсаларни олиб ташлаганлигимиз учун энг яхши сервисдир».
