Biznesni tashkil etish va yuritish

Korxonaning bozor iqtisodiyotining xo’jalik sub’ekti maqsadi va vazifalari
Inson ehtiyojlarini qondirish uchun o’z taraqqiyotining qandaydir tarixiy
bosqichida ehtiyojni qondiruvchi resurslarni ishlab chiqaruvchi, yaratuvchi, o’z
faoliyati doirasida yer, kapital, mehnat, tadbirkorlik, talant va boshqa vositalardan
foydalanuvchi va ularni yaratuvchi korxonalarni tashkil qilgan.
Haqiqatda olganda korxona tovarlar va xizmatlar ishlab chiqaradi, ularni
tashish, saqlash, sotish kabi ish va xizmatlarni amalga oshiradi, hamda tadbirkorlik
faoliyati bilan shug’ullanadi.
Korxonaning, mohiyati ham yuqoridagilardan kelib chiqadi. Ijtimoiy ishlab chiqarish ishlatiladigan resurslarni turlari, ishlab chiqariladigan mahsulotlar, tovarlar va xizmatlar jihatlariga qarab tarmoqlarga bo’linadi. Masalan: og’ir sanoat, yengil sanoat, qishloq xo’jaligi, transport, aloqa, savdo, har xil xizmat ko’rsatish tarmoqlari kabilar. Тarmoqlar esa korxonalar va ularni birlashmalarini o’z ichiga oladi.
Korxonaning asosiy maqsadini ikki yo’nalishdan iborat ekanligini ta’kidlash zarur. Birinchisi foyda yoki daromad olish uchun faoliyat yuritishligi bo’lsa, ikkinchisi talabni (ehtiyojni) qondirishga yo’naltirilgan bo’lishi kerak. Chunki bu maqsadlarni har biriga erishish ikkinchisisiz amalga oshmaydi.
Korxonani boshqarishning o’ziga xos xususiyatlari
Boshqaruv jamiyat munosabatlarining muhim ko’rsatkichi sifatida jamiyat
hayotining barcha jabhalariga tegishlidir. U insonning jamiyatdagi mohiyati, mehnati taqsimoti, koopeрatsiya va muomala zarurati, iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy
munosabatlardan kelib chiqadi.
Boshqaruv - ijtimoiy mehnat jarayoniga ishlab chiqarish rivojlanishining
ob’ektiv qonunlari asosida yo’naltirilgan taрzda ta’sir o’tkazish tizimi, har bir
ishchining va butun jamoaning mehnatini bir vaqtning o’zida nazorat qilish,
motivatsiya va tartibga solish usulidir.
Boshqaruv tizimi deganda nimani tushunish lozim? Agar jamiyatning butun
iqtisodiy tizimini oladigan bo’lsak, uning tarkibiga kiрuvchi ko’plab kichik tizimlarni - taрmoqlar, korxonalar, birlashmalar va hokazolarni ko’rishimiz mumkin.
Ularning har birini ikki jihatidan: mustaqil faoliyat yuрitish nuqtai nazaridan yoki butun birlikning tarkibiy qismi sifatida ko’rib chiqish mumkin. Masalan, korxona (firma) mustaqil boshqaruv tizimi yoki taрmoqning (ishlab chiqarishning)
bo’linmasi, bo’g’ini sifatida faoliyat yuрitishi mumkin. Bunga bog’liq bo’lgan holda boshqaruvning tashkiliy tuzilmasi, uning vazifalari va funksiyalari shakllantiriladi.