Biznes boshqaruv asoslari

Sug`urta 
xususiyatla
ri 
Chorak 
vaqtli 
sug`urta 
Butun umrga su`gurtalash 
Butun umrga sug`urtalash 
O`zgaruvcha
n muddatli 
sug`urta 
Umumiy 
muddatli 
sug`urta 
Oddiy muddatli 
sug`urta 
Cheklangan 
muddatli 
sug`urta 
Premiyasi 
Kichik 
miqdordan 
boshlanadi 
lekin 
keyinchali
k o`sib 
boradi 
Yuqori, ammo 
odatda 
o`zgarmasdir 
Oddiy 
muddatli 
sug`urtaga 
nisbatan 
yuqori 
ammo 
o`zgarmas 
O`zgarmas va 
doimiy 
Shartnoma 
tuzuvchining 
taqsimotiga 
bog`liq 
To`lov vaqti 
Maxsus 
yillar 
oralig`ida 
5,10,15 
Sug`urtalonuvc
hi hayoti 
miqdorida 
Maxsus 
raqamlar 
20,30 
yillarga 
Maxsus 
muddat 
Maxsus 
muddat 
To`lov 
miqdori 
Yo`q 
Bir oz 
Oddiy 
ko`prov 
lekin 
o`zgarmasda
n kamroq 
Investitsiyanin
g o`shish yoki 
kamayishiga 
bog`liq 
To`lov miqdori 
vaqtidagi 
foizlarga 
bog`liq 
O`limdan 
tushadiga 
foyda 
O`zgarma
s 
O`zgarmas 
O`zgarmas 
To`lov 
miqdoridan 
ko`p bo`lgan 
miqdor 
Sug`urta 
tuzuvchining 
ko`rsatkichlarig
a bog`liq 
Foydali 
taraflari 
Aniq vaqt 
oralig`ida
gi himoya 
Butn umrga 
himoya, sugurta 
qiluvhilar 
uchun ba;zi 
mukofotlar 
Butn umrga 
himoya, 
sugurta 
qiluvhilar 
uchun ba;zi 
mukofotlar 
Hayot 
sug`urtasi va 
investitsiyalar
ni 
boshqarishda 
hohlagan 
valyuta 
qiymatini 
tanlash 
imkoniyati 
Hayot 
sug`urtasi bilan 
birgalikdaTo`lo
v miqdorinin 
qytarib 
olishdagi pul 
miqdorinig 
ko`pligi 
Guruhlarning hayot sug`urtasi 
Ba’zi  bir  insonlarning  ishchilari  mavjuda  va  ba’zi  bir  guruhlarning  hayotni  guruh  sug`urtalash 
imkoniyatiga  egadirlar.Guruhlarni  qoplaydgan  sug`urta  shartnomasini  Guruhlarning  hayot 
sug`urtasi deb nomlanadi. Guruhlarning hayot sug`urtasi yakkahondagiga nisbatan narxi pastroq. 
Bu sug`urtaning  maqsadi  bitta shartnoma orqali  kompaniya ishchilarini sug`urtalash.Ko`pchilik 
guruh  sug`urtalari  shaxsiy  sug`urtaga  nisbatan  choraklarni  rejalashtiradi.  Sug`urta  kompaniyasi 
ishchi yoki boshqa tashkilot bilan sug`urta rejasinin rivojlantirish uchun birlashma sifatida u bilan 
ishlaydi.  Undan  keyin  Tashkilotdagihar  bir  ishchi  o`zi  shaxsiy  hayot  sug`urtasini  sotib  olishi 
mumkin. 
Doimiy va vaqtinchalik hayot sug`urtasi farqi nimada? 

---

Hayot sug`urtasini sotib olish 
Ko`pchilik  insonlar  hayot  sug`urtasi  tomonidan  himoyalanishga  muhtojdirlar.Sug`urtasiz 
insonlaryaqin  insonlarini  yo`qtogan  uni  ta’ziy  ishlari  uchun  qo`shimcha  mablag`larga  ega 
bo`lishlari  kerak.  Hayot  sug`urtasi  rejasida,sizning  va  oila  a’zolaringizning  muxtojlariga  mos 
tushadi. 
Qoplama miqdori 
Kimdir nimagadir bog`liq bo`lsa hayot sug`urtasiga ega bo`lish kerak. Bog`liq inson bu boshqa 
birovningiqtisodiy yordamiga bog`liq bo`lgan inson. Kelajakda siz savol berishingiz mumkin, “ 
Agar men vafot etsam, menga iqtisodiy bog`liq bo`lgan insonlar bilan nima bo`ladi?”. Agar ular 
sizning o`limingizdan oldingiday yashay olishmasa,siz hayot sug`urtasiga muxtojdirsiz. 
Quydagi savollar hayot sug`urtasining muhumligini tushunishda yordam beradi: 

 
Agar  sizning  foydangiz  kamayadigan  bo`lsa,  sizga  bog`liq  bo`lgan  isonlarga  qancha 
miqdorda to`lov qilinadi? 
Sog`liq sug`urtasi 
Sog`liq  bilan  bog`liq  bo`lgan  sug`urtaning  bir  necha  turlari  mavjud.Bulardan  biri  esa  tibbiy 
sug`urta.Undan tashqari Jaroxat sug`urtasi, doimiy tibbiy sug`urta, asosiy tibbiy sug`urta, va har 
tomonolama tibbiy sug`urta kabi sug`urta turlarini siz rasmiylashtirishingiz mumkin.  
Kasalxona sug`urtasi 
Jaroxat  yoki  kasal  bo`lganingizda davolanishingizga to`g`ri kelishi  mumkin.  Bunday holatlarda 
kasalxona  sug`urtasi  xarajatlarning  bir  qismini  yoki  barchasini  qoplab  beradi.Bular  Jaroxat 
operatsiyalari,tibbiy  ko`rik,  rentgen,  labaratoriya  testlariva  dori-darmon,  yotoqxonangiz  va 
ovqatlanishingiz  uchun  ketadigan  xarajatlarni  o`z  ichiga  oladi.Odamlar  sog`liq  sug`urtasiga 
nisbatan kasalxona sug`urtasini ko`proq sotib olishadi chunki kasalxonada davolanishning narxi 
baland.  Siz  kasalxona  sug`urtasini  sug`urta  kompaniyalaridan  sotib  olishingiz  mumkin.  Agar 
xarajatlar  shartnomada  ko`rsatilgandan  ortiqcha  bo`lib  ketsa  bu  ortiqcha  xarajatlarni  bemor 
to`lashi shart. 
Jaroxat sug`urtasi 
Jaroxat  kasalxonaga  tushishning  asosiy  sabablaridan  biridir.  Jarroxat  sug`urtasi  jaroxat 
operatsiyasi xarajtlarining bir qismini yoki hammasini qoplab beradi. Bunda Operatsiyalar turlari 
va qoplanishi kerak bo`lgan summalar ro`yxati tuziladi. Ba’zi kompaniyalarboshqalariga nisbatan 
jarroxlik operatsiylari uchun ko`proq pul miqdori ko`rsatiladi. Bu esa sug`urtaning narxiga ta’sir 
etadi. Jarroxlik sug`urtasi odatda kasalxona sug`urtasi bilan birga tuziladi. 
Doimiy tibbiy sug`urta 
Ba’zi vaqtlari (odatda kasalxonada tibbiy ko`rikdan o`tish qimmat bo`lganida) tibbiy ko`rikdan 
o`tishga  shifokorlar  ofisiga  borishadi.  Doimiy  tibbiy  sug`urta  shifokor  ofisi,  bemor  uyi  yoki 
kasalxonada  bo`lmagan  joylarda  ko`rsatilgan  muolajalar  uchun  xarajatlarni  qoplaydi.Ushbu 
sug`urta  shartnomasi  har  bir  chaqirilgan  yoki  tashrif  buyrugan  shifokor  xarajatlarini  qoplab 
beradi.Ba’zi  shartnomalarda  diagnostika  va  labaratoriya  testlari  xarajatlarini  qoplab  berish 
ko`rsatilgan bo`ladi. Doimiy tibbiy sug`urta odatda kasalxona va jarroxlik sug`urtalari bilan birga 
tuziladi. Doimiy tibbiy, kasalxona va jarroxlik sug`urtaari sog`liq dasturini tashkil etadi.  
Biznes Yozuvlar :  
  Avtomobil sug`urtasi 
 
Avtomobil  risklari  o`z  ichiga,  bahtsiz  hodisa,  avtomashinangiznig  o`g`irlab 
ketilishi, boshqa inson yoki o`zingizni jarohatlashingiz, yoki biroving mulkiga ziyon yetkashingiz 
kabilarni oladi 
 
Shaxsiy  shikaslanish  sug`urtasi  tanaga  shikast  yetganida,  tibbiy  to`lovlar,  va 
sug`urtalanmagan avtomashina hodisasidan qoplamalarni amalga oshiradi.  
 
Mol-mulh  sug`urtasi  agar  siz  birovning  mulkiga  shikast  yetkazsangiz  ortiqcha 
talablardan himoyalaydi. 
 
Avtomobil  sug`urtasi  to`lovi  miqdoriga  su`gurtalanuchi  yoshi,  hodisalar  turi, 
turmush holati, ilmiy darajasi, kredit holati, mashina haydash qobiliyati, mashinaning bosib o`tgan 
masofasi, mashinaning narxi, va uning qayerda yashashi kabi omillar ta’sir qiladi. 
Shaxsiy mulk sug`urtasi  

---

 
Uy va shaxsiy mulk sug`urtasi 3 turdagi iqtisodiy yo`qotishlarni qoplaydi: 
1.
 
Uy yoki shaxsiy mulkka yetgazilga ziyon 
2.
 
Agar uyingizga yoki shaxsiy mulkingizga ziyon yetgan bo`lsa boshqa yerda yashab 
turishingiz uchun ketadigan mablag` 
3.
 
Yo`qotishlargni qoplash imkoniyatingiz 
 
Uy egalri sug`urtalari turli xil ziyonlarni qoplab beradi. Ijarachilar sug`urtasi kimki 
ijarada tursa, ular uchun mavjud. 
 
Aqlli haridorlar eng maqbul sug`urtalarni eng arzon narxda sotib olishadi. 
Hayot sug`urtasi 
 
Hayot su`gurtasi yaqinlarning o`lim bog`liq iqtisodiy yo`qotishlarini qoplab beradi. 
boshqa birovga bog`liq oilaning iqitosdiy yo`qotish miqdori bilan o`lchanadi. 
 
Muddatli  sug`urta  inqiroz  vaqtlaridagi  iqtisodiy  yo`qotishlardan  himoya  qiladi. 
O`zgarmas sug`urta ham pul miqdori va investitsiya ko`rinishida bo`ladi 
 
Shaxsiy  hayot  su`gurtasini  sotib  olish  shaxs  sug`urta  agentiga  muorjaat  qilishi 
kerak.Insonning  so`gligini  tekshirish  uchun  jismoniy  ihmithondan  o`tadi.  Hayot  sug`urtasi 
premiyalari sug`urta turi, yoshi va sug`urtalanuvchining sog`ligiga bog`liq bo`ladi. 
 
Sog`liq sug`urtasi 
 
Asosiy  5  turdagi  sog`liq  sug`urtalariga  kasalxona  sug`urtasi,  xirurgik  sug`urta,  doimiy 
tibbiy sug`urta, asosiy tibbiy sug`urta, va barcha tomonlama sug`urta.Tish va ko`z sug`urtasi ushbu 
tibbiy muxtojliklarga maxsus su`gurtalarni amalga oshiradi. 
 
Sog`liq  sug`urtasini  amalga  oshiruvhilar  guruh  sog`ligi  sug`urtasi,  shaxsiy  sog`liq 
sug`urtasi,  sog`liqni  saqlash  tashkilotlari,  tanlangan  tashkilotlar,  va  davlat  dasturlari  asosida 
faoliyat yuritishadi. 
 
Foyda  ko`rish  imkoniyatsizligi  sug`urtasi  kasallik  yoki  bahtsiz  hodisadagi  iqtisodiy 
yo`qotishlardan himoyalaydi. Sug`urtalanuvchi ishlash holatiga kelguniga qadar to`lanadi. Uzoq 
muddatli tibbiy sug`urta anchadan buyon kasal yoki imkoniyati yo`qlarga kunlik ravishda amalga 
oshirib boriladi. 
 
Фойдаланиладиган адабиётлар рўйхати 
Асосий адабиётлар: 
   1.L.R.Dabay and others/Principles of business/2012.600p. 
   2.Jeef  Madura/ Introduction to business/ Florida Atlantic University/Paradigma Publishing 
Inc. 2010.694p. 
Қўшимча адабиётлар 
69.
 
Переверзев М. П., Шайденко Н. А., Басовский Л. Е. Менеджмент. - 2-е изд., 
переработанное. -М.: ИНФРА-М, «Высшее образование», 2011. - 330 с. 
70.
 
Мескон М.Х. и др. Основы менеджмента.-М.: Вильямс, 2008.-672 с. 
71.
 
Lawrence  Mensah  Akwetey. 
Business 
administration  for  students 
and 
managers//Sotsis. – 2011 
72.
 
Robert C.Appleby.  Modern business administration. Manual.–  M:  Gardarika, 2009 
 
Интернет сайтлари 
www.cbu.uz 
www.gov.uz 
www.lex.uz 
www.mf.uz