Biznes boshqaruv asoslari

 
Интернет сайтлари 
www.cbu.uz 
www.gov.uz 
www.lex.uz 
www.mf.uz 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8- Mavzu: Boshqaruv  va yetakchilik 
 
1 Menejment funktsiyalari va turlari 
2 Yetakchilik 
3 Yetuk  menejer xususiyatlari 
Menejment funktsiyalari va turlari 
Dastlab “funktsiya” va “vazifa” iboralarining lugʻaviy ma’nosi toʻgʻrisida ikki ogʻiz soʻz. 
“Funktsiya”
 - bu lotincha soʻz boʻlib, biror kimsa yoki narsaning ish, faoliyat doirasi, vazifasi 
degan maʻnolarni bildiradi. 
“Vazifa”
 - bu amalga oshirilishi, hal qilinishi lozim boʻlgan masala, erishilishi lozim boʻlgan, 
koʻzda tutilgan maqsad. Yoki biror-bir topshiriq, xizmat, yumush, xizmat lavozimi, mansab, amal 
demakdir. 
“Funktsiya” tushunchasi “vazifa” tushunchasiga nisbatan torroq maʻnoga ega. Zero, funktsiya 
faqat oʻz faoliyat doirasidagi vazifalarni oʻz ichiga oladi. Masalan, marketologning ishini bajarish 
korxona  muhandisining  funktsiyasiga  kirmaydi,  chunki  u  bevosita  marketolog  faoliyati 
doirasidagi yumushdir. “Vazifa” esa oʻz faoliyat doirasidan tashqarida ham boʻlishi mumkin. 
Boshqarish  fynktsiyasi  deganda,  u  yoki  bu  obʻektni  boshqarishga  oid  aniq  vazifalarni  hal 
etishga qaratilgan bir turdagi ishlar majmui tushuniladi. 
Demak,  boshqaruv  muayyan  funktsiyalar  orqali  amalga  oshiriladi.  Funktsiyalarni  aniqlash, 
ularning  mohiyatini  ochish  va  oʻrganish  boshqaruv  jarayonini  toʻgʻri  tashkil  qilishning  myhim 
shartidir. 
Boshqaruv  fuiktsiyalarining  mazmuni  u  yoki  bu  faoliyatni  tashkil  qilishdan  kelib  chiqadi. 
Masalan, ishlab chiqarishning dastlabki bosqichida: 

 
loyihalash; 

 
konstruktorlik; 

---


 
rejalashtirish 
kabi ishlarni bajarish bilan bogʻliq funktsiyalar paydo boʻladi. 
Keyingi funktsiyalar ishlab chiqarishni tayyorlash, yaʻni: 

 
mahsulot tayyorlash texnologiyasini ishlab chiqish; 

 
mehnat normalari, materiallar sarfini belgilash; 

 
asbob-uskunalarni tayyorlash 
kabi ishlarni bajarish bilan bogʻliq funktsiyalar paydo boʻladi.
 
Ishlab chiqarish jarayonini boshlash va uni uzluksiz davom ettirish uchun: 

 
ishlab chiqarish vositalari, texnika; 

 
xom ashyo; 
 

 
energiya;
 

 
transport 
kabi moddiy taʻminot vositalari zarur.
 
Shundan keyin: 

 
kadrlarni tanlash, ularni joy-joyiga qoʻyish; 

 
mehnatni tashkil qilish; 
 

 
ishlab chiqarishga xizmat koʻrsatish 
kabi bir qator tashkiliy funktsiyalar kelib chiqadi. 
  Koʻrinib  turibdiki,  boshqaruv  mazmuni  jarayon  sifatida  uning  funktsiyalarida  namoyon 
boʻlayapti. Zero:  
Funktsiyalar faoliyat turlarini, subʻektning boshqarish obʻektiga aniq taʻsir qilish yoʻnalishini 
aks ettiradi. 
Boshqaruv  funktsiyalaridan  tashqarida  boshqaruv  jarayonining  oʻzi  ham  boʻlishi  mumkin 
emas. Funktsiyalar tarkibini, ularning koʻlamini  va mazmunini  aniqlash boshqaruvchi  xodimlar 
sonini belgilash, boshqaruv apparatining tashkiliy tarkibini loyihalash uchun muhim asos boʻlib 
hisoblanadi.