Biznes boshqaruv asoslari

Boshqarishning asosiy funktsiyalari 
№ 
Asosiy 
funktsiyalar 
Funktsiyalarniig mazmuni va oʻrni 

---

1. 
Rejalash-
tirish 
Boshqarishning  asosiy  va  dastlabki  funktsiyasidir.  Har  qanday  boshqarish  reja 
tuzishdan boshlanadi. 
Bu rejada: 
boshqaruv maqsadlari va vazifalari, ularni amalga oshirish muddatlari belgilanadi; 
vazifalarni amalga oshirish usullari ishlab chiqiladi; 
xalq xoʻjaligi boʻgʻinlarining oʻzaro aloqalari oʻrnatiladi. 
Rejalashtirishning umumiylik xususiyati shyndaki, bunda hap bir boshqaruv xodimi 
oʻzining  shaxsiy  ishini  rejalashtiradi,  oʻz  ish  joyidagi  faoliyati  koʻrsatkichlarini 
ishlab chiqadi, rejalarni qanday bajarayotganini nazorat qilishni uyushtiradi. 
2. 
Tashkil 
qilish 
Bu  funktsiya  boshqaruv  obʻekti  doirasida  barcha  boshqariluvchi  va  boshqaruvchi 
jarayonlarning uyushqoqligini taʻminlaydi. 
Shu  nyqtai  nazardan,  tashkil  qilish  ichki  va  tashqi  shart-sharoitlarning  oʻzgarib 
turishiga  qarab,  amaldagi  tizim  tarkibini  takomillashtirish  yoki  yangisini  tuzish 
demakdir. 
Bu  funktsiya  joriy  va  strategik  rejalarning  ijrosini  taʻminlash  boʻyicha  birinchi 
qadamdir. 
3. 
Muvofiq-
lashtirish va 
tartibga 
solish 
Rejalashtirish 
boshqarishning 
strategiyasi 
hisoblansa, 
muvofiqlashtirish 
boshqarishning taktik masalalarini hal qiladi. 
Bu  funktsiyaning  asosiy  vazifasi  oqilona  aloqalar  oʻrnatish  yoʻli  bilan 
boshqariladigan  tizimning  turli  qismlari  oʻrtasida  kelishib  ish  olib  6orishni 
taʻminlashdir. 
Muvofiqlashtirish mablagʻlarni tejash maqsadida boshqaruvdagi parallelizm va bir-
birini takrorlashni bartaraf qilish imkonini beradi. Bundan tashqari, u turli tarmoqlar 
oʻrtasida resurslarni taqsimlash yoʻli bilan nisbat va mutanosiblikni, ishlab chiqarish 
bilan isteʻmol oʻrtasidagi munosabatni oʻrnatadi. 
Tartibga  solish  muvofiqlashtirishning  davomi  boʻlib,  u  sodir  boʻlib  turadigan 
ogʻishlarni bartaraf qilish yoʻli bilan ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshirishni 
maqsad  qilib  qoʻyadi.  Uning  yordami  bilan  vujudga  kelishi  ehtimol  tutilgan 
ogʻishlarning oldi olinadi. 
4. 
Nazorat 
Bu  funktsiyaning  maqsadi  “tutib  olish”,  “aybini  ochish”,  “ilintirish”  emas,  balki 
boshqaruv obʻektida sodir bulayotgan jarayonlarni hisobga olish, tekshirish, tahlil 
qilish va maʻlum tartibda shu obʻekt faoliyatini oʻz vaqtida sozlab turishdir. Nazorat 
oʻrnatilgan meʻyoriy hujjatlardan, rejalardan ogʻishlarni, ularning joyi, vaqti, sababi 
va xususiyatlarini aniqlash imkonini beradi. 
Taʻsirchan nazoratni tashkil qilish har bir rahbarning funktsional ishidir. Muntazam 
nazorat yoʻq joyda yuqori pirovard natijalarga erishib bulmaydi. 
 
Boshqarish faoliyatining turlariga koʻra, funktsiyalar quyidagicha boʻladi: