Bitiruv malakaviy ishiga tushuntirish xati

Transport vositalariga texnik xizmat ko‘rsatuvchi yo‘l bo‘yidagi inshootlar
Avttomobil yo‘llarini loyihalash normalarida transport vositalariga texnik xizmat ko‘rsatish inshootlari xarakatga xizmat ko‘rsatish majmualari tarkibida ko‘rilgan. I majmuada estakadalar, II va III majmualarda TXSh, TXKS va AYoQShlar (111-jadval) ko‘zda tutilgan.
Transport vositalariga texnik xizmat ko‘rsatishni asosiy inshooti yo‘llardagi xarakatni to‘xtovsiz davom etishini ta’minlovchi avtomobillarga yonilg‘i quyish shahobchalari (AYoQSh) hisoblanadi. AYoQShlarni to‘g‘ri joylashtirish yo‘l harakatini tashkil etishda muxim axamiyatga ega.

3-jadval.

Harakatga xizmat ko‘rsatuvchi majmua turi	Harakatga xizmat ko‘rsatuvchi inshootlar
	Dam olish maydonchasi	Estakada	TXSh	TXKS	AYoQSh	Savdo shahobchasi	Ovqatlansh korxonasi	Kemping	Motel
I	Q	Q	-	-	-	-	-	-	-
Ia	Q	-	-	-	-	-	-	-	-
I	Q	Q	-	-	-	-	-	-	-
IIa	-	-	-	-	Q	Q	Q	-	-
IIb	-	-	Q	-	Q	Q	Q	-	-
IIIa	-	-	Q	-	Q	Q	Q	Q	-
IIIb	-	-	-	Q	Q	Q	Q	-	Q

Eslatma: «Q» belgisi bilan shu majmua uchun ko‘zda tutilgan inshootlar beligilangan.
Harakatga xizmat ko‘rsatuvchi majmualarni joylashtirish 2-rasmda ko‘rsatilgan sxemaga mos kelmagan xollarda, AYoQSh quvvati va ular orasidagi masofa kelajakdagi harakat jadalligiga (20 yilga) bog‘liq xolda 4-jadvalda keltirilgan tavsiyalarga asosan qabul qilinadi.
AYoQShlarni kichik radiusli egrilarda, ko‘rinish yetarli bo‘lmagan va bo‘ylama qiyalik katta bo‘lgan uchastkalarda joylashtirish mumkin emas.
AYoQShlarni shahobchadan chiqish vaqtida transport oqimi uchun murakkablik tug‘diradigan joylardan tashqarida joylashtirish lozim. AYoQShlarga kirish va chiqish asosiy yo‘l bilan o‘tish-tezlanish tasmalari orqali kesishishi lozim. Chiqish joylari qatnov qismi kengligi kamida 6 m qabul qilinadi. Chiqish joylarining geometrik o‘lchamlari 40 km/soat tezlikni qoniqtirishi shart.

4-jadval.

Kelajakdagi harakat jadalligi, avt,/sut	AYoQSh quvvati, quyish/sut	AYoQShlar orasidagi masofa, km	AYoQShlarni joylashtirish
1000–2000	250	30–40	Bir tomonlama
2000–3000	500	40–50	Bir tomonlama
1000–5000	750	40–50	Bir tomonlama
5000–7000	750	50–50	Ikki tomonlama
7000–20000	1000	40–50	Ikki tomonlama
20000	1000	20–25	Ikki tomonlama

Oqimlarni kesishishi va har xil darajada maxsus transport tugunlari qilinmasligi uchun AYoQShlarni yo‘lning ikki tomonida qilish tavsiya etiladi. Ajratuvchi tasmalar mavjud bo‘lgan xollarda AYoQShlar yo‘lning ikki tomoniga yo‘nalish bo‘yicha 300-400 m da joylashtirish tavsiya etiladi.
Texnik xizmat ko‘rsatish stansiyalari (TXKS), AYoQSh va harakatga xizmat ko‘rsatish xizmati bilan yagona majmuada joylashtirish lozim. Yo‘l harakatiga xizmat ko‘rsatish va tashkil etishda TXKSni axamiyati shundan iboratki, YTH keltirib chiqarishning asosiy sabablaridan bo‘lgan transport vositalaridagi texnik nosozliklarni yoki YTH oqibatida yuzaga kelgan muammolarni tezkorlik bilan bartaraf etishadi.
Yo‘l xizmati majmualarini klassifikatsiyasi va joylashishi.
Avtomobil transportini qulay va havfsiz, uzluksiz harakatlanishi, yo‘l va yo‘l inshootlarini saqlanganligi, texnik darajasni oshirish ishlari uchun yo‘l-foydalanish xizmatini tashkil etish lozim. Bu xizmat funksiyasiga avtomobil yo‘llarini saqlash va ta’mirlash va ularning muhandislik jihozlash ishlarini bajarish kiradi.
(YFXM) joylashtiriladi. Rejalashtirish tamoyillariga yechimiga ko‘ra joylashishiga qarab YFXM bir maydonda va har xil territoriyaga bo‘linadi.
Vazifasi va texnologik talablarga ko‘ra xar bir YFXMlarida ma’muriy, ishlab chiqarish, omborlar, yordamchi yashash joylari har xil maqsaddagi xo‘jalik mintaqalari bo‘lishi shart. Keyinchalik rivojlanishi uchun YFXMlarida zahira joylari xam bo‘lishi mumkin. Yashash joylarini majmuadadn tashqarida aloxida qilish lozim.
Arxitektura-qurilish yechimlariga ko‘ra YFXM qurilishi bir yoki ko‘p etajli bo‘lib, o‘z ichiga ma’muriy, ishlab chiqarish va maishiy mintaqalarini olishi mumkin.
Majmularni loyihalashda qoida bo‘yicha quyidagi tavsiyalarni inobatga olish shart: YFXM axoli yashash joylaridan tashqarida yoki axoli yashash joylari yonida, yo‘l uchun ajratilgan mintaqa ichida joylshuvchi bir yoki bir-biriga yaqin joylashgan maydonlarda joylashtirishni; muhandislik kommunikatsiyalarini (tok manbai, ichimlik suvi, kanalizatsiya va b.) boshqa korxonalardan olib kelish imkoniyatini hisobga olgan holda; YFXM mintaqasida yashovchi va ishchilarni oziq-ovqat, tibbiy yordam va boshqa xizmatlar bilan ta’mnlashni hisobga olgan xolda joylashtirish lozim. Umumiy xolda YFXM quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- ma’muriy mintaqa - idora binolari, oshxonalar (ovqatlanish uchun binolar), klub, ma’ishiy binolar, dam olish xonalari, tibbiy yordam shahobchasi, radio-telefon va teletayp bilan jihozlangan dispetcherlik binolari, yo‘l laboratoriyalari, kirish joylari;
- ishlab chiqarish mintaqasi – texnikalarni ta’mirlash bo‘yicha sex bo‘limlari, avtomobillar va yo‘l texnikalari uchun ochiq va yopiq to‘xtab turish joylari, dam olish maydonlari;
- omborlar – yaxmalakka qarshi, yo‘l qurilish materiallarini saqlash uchun ochiq va yopiq bo‘limlar;
- yordamchi mintaqalar – estakadali yuvish maydoni, yonilg‘i quyish shahobchalari, yong‘inga qarshi suv sig‘imlari hamda gul ekilgan joylar;
- yashash mintaqalari – doimiy ishchi va xizmatchilarning 50-100%ni yashash joylari bilan ta’minlash uchun bir yoki bir necha yashash binolari;
- xo‘jalik mintaqalari - qozonxonalar (zarur xollarda) va yonilg‘i omborlari, tozzalash inshootlari, suv jamlovchi qurilmalar, axlat yig‘ish joylari, chiqindilarni to‘plash va qayta ishlash maydonlari, xo‘jalik bo‘limlari binolari (yordamchi ishlab chiqarishni tashkil etishda), issiqxona xo‘jaligi va boshqalar.