Bitiruv malakaviy ishi mundarijasi

1.3 OAVda ichki turizm rivojlanishida yoshlarning

turizm madaniyati va axloqiy sifatlari

Ma’lumki, azaldan sayyohlarni buyuk allomalar yashagan va ijod qilgan hamda ularning faoliyati natijasida bunyod etilgan qadimiy obidalarga boy bo‘lgan maskanlar ohangrabodek o‘ziga jalb qilib keladi. O‘zbekiston ham shak-shubhasiz o‘zining buyuk tarixi, me’moriy obidalari, betakror tabiati va xalqimiz urf-odatlari, an’analari bilan sayyohlarga o‘zini ko‘z-ko‘z qila oladi desak, mubolag‘a bo‘lmaydi.²²

Bugungi kunda turizm sohasi taraqqiyotini axborot va kommunikatsiya texnologiyalarisiz tasavvur etish qiyin. Sayyohlarni respublikamizga jalb etishdagi dastlabki qadamlar ularni mamlakatimizning turistik salohiyati to‘g‘risidagi axborot bilan tanishtirishdan boshlanadi, ayniqsa, keyingi yillarda ekologik turizm, ekstremal turizm, agroturizm va sohaning boshqa yo‘nalishlarining rivojlanishi sayyohlarni to‘laqonli axborot bilan ta’minlash ehtiyojining yanada oshishiga olib kelmoqda. Joriy yilning 28-aprel kuni O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining Axborot va kommunikatsiya texnologiyalari masalalari qo‘mitasi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi bilan hamkorlikda «Turistik faoliyatning samarali axborot ta’minoti» mavzusida davra suhbati tashkil etildi. Tadbirni o‘tkazishdan maqsad turizm sohasining to‘laqonli axborot bilan ta’minlanishini tashkil etish bo‘yicha davlat siyosatining yo‘nalishlarini tahlil etish, turizm bozori subyektlari faoliyatiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish, AKT imkoniyatlaridan foydalanishning istiqbolini hisobga olgan holda, turistik faoliyat qonunchiligi va huquqni qo‘llash amaliyotini takomillashtirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat bo‘ldi.

Ta’kidlash lozimki, mamlakatimizda turizm sanoatini rivojlantirish, iqtisodiyotning tez o‘sishini ta’minlashda uning rolini oshirish va shu orqali yangi ish o‘rinlarini yaratish, dunyo bozorida milliy turistik mahsulot salohiyatini yuksaltirishga xizmat qiluvchi tashkiliy sharoitlar yaratilmoqda. Mazkur faoliyat shak-shubhasiz milliy turizm sohasini axborot bilan ta’minlash, turistik operatorlar uchun zamonaviy axborot texnologiyalari yechimlari va kompyuter dasturlarini ishlab chiqish, axborot bozori subyektlariga uyg‘unlashgan holda ishlash, jumladan, xalqaro miqyosda mamlakatimizning haqiqiy imijini shakllantirish bo‘yicha ommaviy axborot vositalarida zarur chora-tadbirlarni amalga oshirishni talab etadi. Bu o‘rinda, turizm sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi samarali me’yoriy-huquqiy maydon, sohani yaqin va o‘rta istiqbolda rivojlantirishning strategik rejalari bo‘yicha qabul qilingan hujjatlar mazkur faoliyatning asosini tashkil etishi lozim. Milliy turizm tizimini rivojlantirishda mazkur sohada samarali axborot almashinuvini ta’minlash zarur.Bu o‘z navbatida, iste’molchilarning mamlakatimiz haqidagi axborotdan erkin foydalanishlariga, turistik xizmatlarni taqdim etish sharoitlari, xususiyatlariga hamda ularning xavfsizligini ta’minlashga xizmat qiluvchi axborotlardan iborat bo‘lmog‘i va milliy qonunchiligimizga mazkur masalalarni kompleks va tizimli huquqiy jihatdan tartibga soluvchi qoidalarning kiritilishini ta’minlash zarur.O‘zbekistonning turistik jozibadorligi oshishiga xizmat qiluvchi dolzarb axborot resurslarini, jumladan, O‘zbekistonning noyob tarixi, o‘tgan buyuk allomalari va olimlari, diqqatga sazovor joylari, milliy taomlari, an’analari haqida hujjatli filmlar va teleko‘rsatuvlar yaratish va tarqatish soha rivojida muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari, turizm bozorini rivojlantirishda AKT bilan bog‘liq bo‘lgan quyidagi ishlarni amalga oshirish:

• 
  аxborot-targ‘ibot kompaniyasini o‘tkazish va turli OAVda O‘zbekiston turizmi haqida ijtimoiy reklamalarni tarqatish;
  
• 
  foto va videomateriallar bankini yaratish;
  
• 
  Internet tarmog’ida mamlakatimizning turistik imkoniyatlari haqidagi markazlashtirilgan va alohida axborot resurslari hamda turistlar, turoperatorlar va turizm sohasining investorlari uchun axborot portallari sonini oshirish;
  
• 
  tashqi va ichki turizmni rivojlantirishni axborot orqali qo’llab-quvvatlash bo’yicha tizimli ishlarni amalga oshirish uchun mamlakatimiz va chet eldagi turistlar uchun axborot markazlari tarmog’ini yaratish;
  
• 
  turistlarni o‘ziga jalb etish markazlarida axborot punktlari tarmog‘ini yaratish va boshqalar bugungi kunning dolzarb vazifalaridan sanaladi²³
  

Turizm an'anaviy tarzda yoshlar hayotining eng muhim sohalaridan biridir. Jamiyat hayotining barcha jihatlarini o'zgartirish yoshlar turizmi sohasida o'zgarishlarga olib keldi. Yoshlar tomoshabinlari ijtimoiy-madaniy innovatsiyalarga eng ma'qul bo'lgan maxsus ijtimoiy guruhdir.

Turizm iqtisodiyotni rivojlantirish, iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurish va ustuvor yo'nalishlarni joylashtirish, shu jumladan, aholining umumiy iqtisodiy farovonligiga hissa qo'shadigan ijtimoiy o'zgarishlarni amalga oshirishga faol ta'sir ko'rsatadi.

Jahon turizmini rivojlantirish tizimida bugungi kunda yoshlar turizmiga alohida va muhim o'rin ajratilmoqda. Jahon sayyohlik tizimida yoshlar turizmining ulushi har yili 1,5% ga ko'paymoqda. Yoshlar turizmi-yoshlar umumiy maqsad bilan birlashtirilgan va dunyoni bilishni xohlaydigan katta kompaniyalar tomonidan dam olishni afzal ko'rgan sayohat turi. Yoshlar turizmi istiqbolli sayohat sohasi hisoblanadi. Yoshlar turizmining asosiy maqsadi dunyoni bilishdir.

Turizm bozorining asosiy segmentlaridan biri yoshlar hisoblanadi. Yoshlarni tarbiyalashning eng muhim shakllaridan biri sifatida turizm va ekskursiyalar bo'sh vaqtini tashkil etish deb hisoblanishi mumkin. Sayohat qilish qobiliyati insonni yoshi va ijtimoiy mavqeidan qat'i nazar, jismoniy va ruhiy salomatlikka olib keladi, ish qobiliyatini tiklaydi va oshiradi, shaxsning bilim, intellektual va kommunikativ qobiliyatlarini rivojlantiradi va kuchaytiradi. Sayyohlik va ekskursiya ishlarini to'g'ri tashkil etish jamiyat oldida turgan ko'plab yoshlar muammolarini bartaraf etishga qodir. Yoshlar turizmi ushbu sohani rivojlantirishning istiqbolli yo'nalishidir. Yuqori turistik faoliyat yoshlarning muloqoti va ushbu sohaga oid axloqiy normalari bilan izohlanadi. Yoshlar hayotning quvonchi hissi bilan ajralib turadi. Shubhasiz, turizm bozorining ushbu segmenti xatti-harakatlarning aniq bir stereotipiga ega va turistik ustuvorliklarni biroz boshqacha tarzda belgilaydi. A. Durovich va A. Kopaev, yoshi, jinsi va oilaviy ahvoliga qarab, turistik harakatdagi o'zgarish tendentsiyasi juda aniq ekanligini ta'kidlashadi. Turizmning faol shakllariga eng katta moyillik 18 dan 30 yoshgacha bo'lgan shaxslar tomonidan namoyon bo'ladi. ²⁴ Bunga Rossiyadagi turizm uchun kadrlar tayyorlaydigan o'quv muassasalarini misol qilib olsak bo'ladi. Rossiyada har yili universitetlarga turizm sohasida ta'lim xizmatlarini ko'rsatish huquqini beruvchi litsenziyalar soni ortib bormoqda. Ushbu sohada mutaxassislar tayyorlash modellarini ishlab chiqadigan o'nlab texnik maktablar, kollejlar, litseylar va boshqa ta'lim tuzilmalari ham mavjud. Ularning barchasi o'zaro tajriba almashib kelmoqda. Talabalar esa turli sayyohlik xizmatlarini ko'rsatish bo'yicha to'liq bilim va amaliy ko'nikmalarga ega. Shu bilan bir qatorda turistik firmalar reklama, o'z sayyohlik mahsulotlarini tadqiq qilish, raqobatchilarni o'rganish, turli ko'rgazma va yarmarkalarda ishtirok etish kabi jihatlarga katta e'tbor berishadi. Bunga yelkadosh holda, yoshlar turizm bozori yetarli darajada rivojlanib boryapti. Yoshlarning yuqori sayyohlik faoliyati amalga oshirilyapti. Yoshlar turizmi - ijtimoiy-madaniy mexanizmlardan biri bo'lib, uning yordamida yoshlarning qobiliyatini ochib berish, shuningdek, ular o'rtasida vatanparvarlik asosida umummilliy fuqarolik-huquqiy va ma'naviy-madaniy qadriyatlarni mustahkamlash uchun sharoit yaratilishi mumkin.

Shu o'rinda aytish mumkinki, yurtimizda ham ichki turizmning yetarli darajada rivojlanishi, albatta, turizm madaniyatiga borib taqaladi. Bu borada yoshlarning axloqiy sifatlarini, bilim-ko'nikmalarini oshirish oav lar oldiga bir qancha vazifalarni yuklaydi.

Yoshlar uchun sayohat - bu hayot tarzi. 25 - 30 yilgacha bo'lgan hayot yo'li bosqichida yoshlarda oila va bolalarni boshlagunga qadar, dunyoni ko'rish, sayohat qilish, boshqa xalqlar qanday yashayotganligini bilish to'g'risida tushunchasi mavjud. Bu ularga hayotda to'g'ri yo'lni tanlashga, o'z hayotiy tamoyillarini shakllantirishga yordam beradi.

Turizm yosh avlodni tarbiyalash yo'llaridan biridir. Tabiatni sevish, mamlakatni hurmat qilishi va qadrlashi uchun o'z xalqini iloji boricha yaqinlashtirishi, madaniyati, tarixi bilan tanishishi, o'z ko'zlari bilan atrofdagi dunyoning barcha go'zalligini ko'rishi kerak. Masalan, velosiped va ot poygasi yoshlar orasida juda mashhur bo'lib, sayyohlar har doim toza havoda, turli musobaqalarda ishtirok etishadi. , Yozda ham, qishda ham sayohat qilishadi..

Ichki turizm yoshlar o'rtasida yangi boshlanuvchilar va professionallar uchun katta miqdordagi turlarni taqdim etadi. Ekskursiyalar qulaylik darajasida bir biridan farq qiladi. Turistlar sayyohlik bazalarida yashaydi. Qiyinchiliklarni sevadiganlar esa to'liq jihozlar bilan yurish va lager chodirlarida tunash uchun taklif etiladi. Tog'larda ham, suvda ham, velosipedda, otlarda, kvadratlarda yurish paytida, yosh sayyohlar sarguzashtlarga bo'lgan istaklarini qondirishadi, eng muhimi, bunga oqilona yondashish va kuchlarini ortiqcha baholamaslik talab etiladi. Turizmning ushbu turi zamonaviy sayyohlik variantlarining deyarli barcha asosiy turlarini o'z ichiga oladi. Aynan, mana shu ichki turizm rivojlanishida eng asosiy ahamiyatga ega hisoblanadi.

OAVda ichki turizmning yuqori ko'rsatkichlarda baholanishi, unda keltirilgan qulayliklar, shart-sharoitlar albatta sezilarli darajada yoritib borilmoqda. Binobarin, yoshlarning bu borada bilim, ko'nikma, tajribalari, axloqiy sifatlari yuqorida keltirilgan sayyohlik xizmatlarida o'z aksini topadi. Bu yoshlar uchun o'zaro tajriba almashish imkonini beradi. Bugungi kunda turli xil sayyohlik xizmat safarlariga boradigan yoshlar yana bir maqsadga erishmoqdalar, ya'ni yaxshi til amaliyotiga intilmoqda. Yoshlar o'zlarining bo'sh vaqtlarini yorqin va ajoyib tarzda o'tkazish istagi bilan ajralib turadilar. Shuning uchun ko'plab talabalar kontsertlarni, diqqatga sazovor joylarni ziyorat qilishni o'z ichiga olgan ko'ngilochar sayyohlik variantlarini tanlashga harakat qilishadi.

Rossiya davlati ichki turizmi haqida gap ketganda, yuqorida keltirilgan imkoniyatlarga qaramasdan, bugungi kunda yoshlar turizmi infratuzilmasi deyarli yo'q. Bunga quyidagilarni misol qilish mumkin:

- turistik klublarning yetishmasligi;

- yoshlar sayyohlik majmualari va yoshlar uchun qulay turar-joylar va mehmonxonalar yo'qligi;

- sayohatchilar uchun turli xil transport vositalarida imtiyozli sayohat qilishning munosib tizimi yo'qligi;

- atrof-muhit, sog'liqni saqlash turizmi bilan jihozlangan yo'nalishlar muammosi;

- faol turizm sohasida ishlash uchun yetarli mutaxassislar: dirijyor-o'qituvchilar, turizmning turli turlari bo'yicha o'qituvchilar yetishmasligi kabilarni aytish mumkin²⁵.

Darhaqiqat, Turkiya ommaviy axborot vositalari O’zbekistonda bugungi kunda yuz berayotgan ijtimoiy-iqtisodiy o’zgarishlarni yoritib bormoqda. Jumladan, sabithaber.com sayti yurtimizda ichki turizmga ruxsat berilgani haqidagi materialni nashr etdi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA muxbiri.

Materialda COVID-19 pandemiyasi nafaqat O’zbekiston, balki butun jahon turizm sohasiga jiddiy ziyon yetkazgani qayd etilgan holda, O’zbekistonda mamlakat rahbariyati tomonidan sohani qayta tiklash bo’yicha olib borilayotgan tashabbuslar natija bera boshlagani yozilgan. Jumladan, 2020-yilning 1 iyunidan boshlab tegishli sanitar va epidemiologik chora-tadbirlar qo‘llanilgan holda turistik ziyoratgohlar ochildi hamda mamlakatda ichki sayohatga ruxsat berildi, deyiladi maqolada.

Turkiya ommaviy axborot vositalarida nashr etilayotgan ushbu mavzudagi barcha materiallarda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Koronavirus pandemiyasining salbiy ta’sirini kamaytirish uchun turizm sohasini qo’llab-quvvatlashga doir kechiktirib bo’lmaydigan chora-tadbirlar to’g’risida»gi farmonida belgilangan vazifalar atroflicha tahlil qilingan. Ta’kidlanishicha, mazkur huquqiy hujjat mamlakatning epidemiologik barqaror hududlarida turoperatorlar, sayyohlik firmalari, mehmonxonalar, madaniy ob’ektlar faoliyatini tiklash va rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Shuningdek, hukumat tomonidan tarjimon va turoperatorlarning yangi turistik xizmatlarni rivojlantirishga oid loyihalari uchun grantlar taqdim etilayotgani qayd etilgan.

Yurtimizda bu borada 2020-yilning 14-15 -avgust kunlari Qashqadaryo viloyati, Shahrisabz tumanida " O'zbekiston Respublikasida ichki turizmni rivojlantirish istiqbollari va unda yoshlarning o'rni " mavzusidagi Respublika forumi tashkil etildi. Forumni tashkil etishdan maqsad - O'zbekistonda ichki turizmni rivojlantirish, tuman va shaharlarning turistik salohiyati, joylardagi tarixiy obidalar, ziyoratgohlar, muhofaza etiladigan tabiiy hududlarni targ'ib qilish, madaniy-tarixiy turizm, ekoturizm, ekstremal turizm, sarguzasht turizm, ta'lim turizmi, sport turizmi kabi sayohat dasturlari yaratgan holda yoshlarni mamlakatimizning tarixiy joylariga, ulug' avliyo va buyuk ajdodlarimizning muqaddas ziyoratgohlariga tashriflarini uyushtirish hamda ularda milliy an'ana va qadriyatlarga hurmat ruhini kuchaytirish, tuman va shaharlarning turistik salohiyatini targ'ib qilishdan iborat bo'ldi.

Mazkur forum O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 5-iyuldagi "Yoshlarga oid davlat siyosati samaradorligini oshirish va O'zbekiston yoshlar ittifoqi faoliyatini qo'llab - quvvatlash to'g'risida"gi PF-5106 sonli farmoniga muvofiq o'tkazildi. Forum tashkilotchilari O'zbekiston yoshlar ittifoqi, Turizmni rivojlantirish davlat qo'mitasi, O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim, Madaniyat, Sog'liqni saqlash hamda Ichki ishlar vazirliklari, "O'zbekneftgaz" milliy xolding kompaniyasi, O'zbekiston Milliy axborot agentligi, O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi, O'zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assotsiatsiyasi kabilardan iborat bo'ldi.

OAVlarining asosiy maqsadi ham O'zbekistonda ichki turizmni targ'ib qilish, bu borada yoshlarning turizm madaniyatini shakllantirish, axloqiy sifatlarini oshirish masalalariga alohida yondashuvni talab etdi.