Bitiruv malakaviy ishi mavzu: Korxonada xodimlar ish vaqtidan foydalanishni yaxshilash

jadval

“Ro’zimatjon ota” MCHJda ommaviy fotografiya kuzatuvi, potok №1

№	Ishchilarning ismi sharifi	Operativ vaqt	Ishga kechikish	Jixozni ta’mirlash	SHaxsiy ishlar	Konveyer to„xtashi	Ishdan erta ketish	Jami
1	Алиев Тохир	26	1			2	1	30
2	Бутаев Рустам	26	1			2	1	30

3	Вахобова Мафтуна	26		1		2	1	30
4	Дехконова Марям	25	2			2	1	30
5	Жураев Абдували	26			1	2	1	30
6	Жураева Дилдора	25			2	2	1	30
7	Жураева Олима	25		2		2	1	30
8	Кенжаев Зокир	27				2	1	30
9	Комилов Хайрулло	25	2			2	1	30
10	Косимов Абдулла	26			1	2	1	30
11	Косимов Ёркин	27				2	1	30
	Jami: minutda	284	6	3	4	22	11	330
	% da	86,06	1,81	0,91	1,21	6,67	3,33	100

2. 
   jadval
   

“Ro’zimatjon ota” MCHJda ommaviy fotografiya kuzatuvi, potok №2

№	Ishchilarning ismi sharifi	Kuzatish			Vaqti		Minut
		Operativ ish	Ishga kech qolish	Ish o„rniga xizmat ko„rsatish	Jihoz ta’mirlash	SHaxsiy ishlar	Ishni kutib qolish	Ishdan erta ketish	Jami
1	Маликова Мунаввар	415	2		6	3	20	4	450
2	Мамажонов Абдували	429		6			10	5	450
3	Маматкулова Мавжуда	405	6		10	4	20	5	450
4	Махкамов Анвар	425		2			20	3	450
5	Махкамова Муаззам	420	2		3	3	20	2	450
6	Махкамова Фотима	420		5			20	5	450
7	Меликузиева Мухайё	406			20		20	4	450

8	Нозимов Абдулхафиз	420		2		2	20	6	450
9	Норматова Гузал	420	3	7			20		450
10	Олимова Нафосат	415			15		20		450
11	Орибжонова Тохира	413		10			20	7	450
12	Отабоева Махфуза	422				3	20	5	450
13	Отахонов Сирожиддин	422			8		20		450
14	Пулатова Нозима	427	5	3			20		450
15	Рахимова Хуснида	415	2	2		5	20	6	450
16	Рахмонов Абдукаххор	415			12		20		450
17	Рашидов Ахад	424		2			20	4	450
18	Султонов Баходир	416				8	20	6	450
	Jami: minutada	7527	20	39	74	28	350	62	8100
	% da	92,92	0,25	0,48	0,91	0,35	4,32	0,76	100

Kuzatuv natijalarini tahlil qilib, ushbu hulosaga kelindi 1-potokda ishchilar soni 21 kishi bo„lib, jami kuzatuv vaqti 330 minutni tashkil etdi. Undan 284 minuti ya’ni 86,6 % operativ ishni bajarishga sarflangan bo„lib, qolgan 13,4 % ish vaqtini yo„qotilishidir. 2-potokda esa 18 ishchi bo„lib, umumiy kuzatish vaqti 801 minutni tashkil etgan. Operativ ishga sarflangan vaqt 7507 minutni yoki ish vaqtiga nisbatan 92,92 % ni tashkil etgan. Kuzatuv vaqtida ishchilarga bog„liq bo„lgan ish vaqtini yo„qotilishi (20+28+62) = minutni ishchiga, bog„liq bo„lmagan ish vaqtini yo„qotilishi 424 minutni tashkil etgan. Bunday yo„qotilishlar korxonaning ichki imkoniyati bo„lib hisoblanadi.
Ikkala potok bo„yicha kuzatuv natijalari quyidagi jadvalda ko„rsatilgan.

3. 
   jadval
   

“Ro’zimatjon ota” MCHJ ommaviy fotografiyaning tahlili

Potoklar	Operativ ish		Ishga kechikish		Ish o„rniga xizmatlar ko„rsatish		SHaxsiy ishlar		Ishni kutib qolish		Ishdan erta ketish		Jami
	min	%	min	%	min	%	in	%	min	%	min	%	in	%
1-potok	284	86,06	6	1,81	3	0,91	1	1,21	22	6,67	11	3,3	30	100
2-potok	7527	92,92	20	0,25	39+74= 103	1,40	8	0,35	350	4,32	62	0,76	100	100

Ikkala potokda ishchilarning ish vaqtidan foydalanish darajasini tahlil qilinib, birinchi potokda ishchilarning ish vaqtidan foydalanish ko„rsatkichi 86,06 %, ikkinchi potokda 92,92 % ni tashkil etadi.
Smena ichida bo„ladigan ish vaqtini yo„qotilishlari birinchi potokda (1,81+1,21+3,3)=6,32 % ni ikkinchi potokda esa (20+28+62)-110 minut yoki 1,35 % ni tashkil etadi.
Lekin ma’muriyat aybi bilan bo„lgan ishni kutish birinchi potokda 22 min yoki 6,67 % bo„lsa, ikkinchi potokda 350 minut yoki 4,32 % ni tashkil etgan.
Jami ish vaqtini yo„qotishlar: 1 potokda 13% ni, 2-potokda esa 5,08% ni tashkil etgan.
Korxonada ish vaqtidan samarali foydalanish bo„yicha aniq chora-tadbirlar ishlab chiqilib, shartli ravishda ish vaqtini yo„qotilishini 2 % kamaytirilganda, mehnat unumdorligining o„sishini aniqlaymiz.
1-potokda: mehnat unumdorligini o„sishi 18% ga, 2-potokda esa 12,5 % ga erishiladi. Fotografiya qilish jarayonida shu narsa ma’lum bo„ldiki, potoklardagi smena davomida yo„qotiladigan ish vaqtini bartaraf etilsa, mehnat unumdorligi ham, mahsulot ishlab chiqarish hajmi ham ortadi.
Quyidagi yo„qotishlar mehnat intizomini buzish natijasida kelib chiqadi.
Hozirgi sharoitlarda mehnat intizomini muhim ahamiyat kasb etmoqda. Kechikib kelishlar, ertaroq ishdan ketib qolishlar mehnat jamoasi hayotida salbiy ta’sir ko„rsatadi. Natija qilib shuni aytish mumkinki, mehnat intizomini yaxshilash uchun yangi texnologiyalardan foydalanishni oshirish, malakasiz kadrlarni qisqartirish va yordamchi ishlarni mexanizatsiyalash lozim .

2. 
   Mehnat unumdorligi tahlili
   

Mehnat unumdorligi - ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi asosiy ko'rsatkich, uni oshirish - iqtisodiy o'sishning asosiy omilidir. Mahsulot hajmini oshirishda mehnat unumdorligini ulushi yuqoridir. Mehnat unumdorligi ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi muhim ko'rsatkichlardan biridir.
Mehnat unumdorligini о 'Ichov birliklari:

• 
  Qiymat
  
• 
  Natura.
  
• 
  Mehnat.
  

Unumdorlik darajsini natura shakli aniq ifodalaydi, ammo bu ko'rsatkichni qo'llash cheklangan. Mehnat unumdorligini ifodalovchi ko'rsatkich bu har bir hodimga to'g'ri keladigan o'rtacha yillik mahsulotdir.
Bulardan tashqari ishchining bir kunlik ish unumi, ishchining bir soatlik ish unumi ko'rsatkichlari ham mehnat unumdorligini ifodalaydi. Tahlil etishda bu mehnat unumdorlik ko'rsatkichlari o'tgan yildagisi bilan taqqoslanib ko'rsatkichlarni o'zgarish sabablari aniqlanadi.
Mehnat unumdorligining dinamikasi va darajasiga ko'p jihatdan korxonani ishlab chiqarish hajmi, xodimlar soni, ish vaqti fondi, tannarxi va hakozo ko'rsatkichlari bog'liqdir.
Mehnat unumdorligini tahlil etishda ko'rsatkichlar o'tgan yil, hisobot yilining rejasi, bir xil ixtisoslashuvga ega bo'lgan korxonalarni ma'lumotlari bilan taqqoslanib ishga solinmagan ichki imkoniyatlar aniqlanadi.
Mehnat resurslaridan intensiv va samarali foydalanishning yakuniy natijasi sifatida qiymat shaklida bir ishchiga va bir ishlovchiga to„g„ri keladigan o„rtacha soatlik, o„rtacha kunlik hamda o„rtacha yillik mehnat unumdorligi ko„rsatkichlari hisoblanadi. Mehnat unumdorlgi esa o„z navbatida ishchilarning umumiy ishlovchilar tarkibidagi ulushiga, ishlangan ish kunlari, smena davomiyligiga hamda ishchilar malakasiga bog„liqdir. Bir ishchining bir soatlik mehnat unumdorligi darajasiga ta’sir qiluvchi omillar quyidagi 2.3.1 - rasmda beriladi.
2.3.1 - rasm. Mehnat unumdorligi darajasiga ta’sir qiluvchi omillar.
Sxemadan ko„rinib turibdiki, mehnat unumdorlik ko„rsatkichiga ishlab chiqarish resurslaridan samarali intensiv foydalanish natijaviy ko„rsatkichlari o„z aksini topgan, ya’ni mehnat unumdorlik ko„rsatkichi korxonani ko„p qirrali faoliyatini aks ettiradi. Lekin bu ko„rsatkich miqdor ko„rsatqich bo„lib, uni o„sish darajasiga qarab korxona samaradorligi oshdi deb bo„lmaydi. Sababi maxsulot xajmini o„sishi nafaqat resurslardan samarali foydalanishga bog„liq, balki bozor iqtisodiyoti sharoitida ularni narxini o„zgarishiga xam bog„liq.
Umuman olganda eng kichik vaqt birligi soatlik vaqt biqligi ichidagi mehnat unumdorligini o’rganish maqsadga mufoviqdir. Sababi kunlik, xaltalik, choraklik va yillik mehnat unumdorligi soatlik mehnat unumdorligiga bog’liq.
Soatlik mehnat unumdorligini ta’minlash uchun ishchining shu vaqt ichida ish vaqtidan yo’qotishlarga yo’l qo’ymaslik zarur. Odatda, ichining ish vaqtidan yo’qotishlari: ishga kech kelishi, tushlik yoki boshqa subyektiv sabablarga ko’ra ish vaqtidan yoqotish, ishni bekgilangan vaqtdan oldin tamomlash, belgilangan vaqtdan tashqari dam olish kabilarni sanab o’tish mumkin. Allbatta bunday jarayonlarni bevosita sex, uchska va bo’lim boshliqlarining nazorati ostida bo;lishi zarur.
Quyida biz “Ro’zimatjon ota” MCHJda mehnat unumdorligi darajasi va uning dinamik o'zgarishlarini jadval yordamida ifodalab o'tamiz. (2.3.1-jadval)
Ushbu jadval ma'lumotlar asosida “Ro’zimatjon ota” MCHJda mehnat unumdorligiga va uning dinamik o'zgarishlariga baho berishimiz mumkin bo'ladi. Ma'lumotlardan ko'rinib turibdiki, korxonada barcha turdagi mehnat unumdorlik ko'rsatkichlari o'tgan yili va biznes rejaga nisbatan o'sgan. Mehnat unumdorligining
o'sishiga asosan mahsulot ishlab chiqarish hajmining o'sishi va aksincha, ishchi va xodimlarning shunga mos tarzda soni o’smaganligi sabab bo'lgan. Unumdorlikning o'sishini ijobiy baholash lozim.

1.