Bitiruv malakaviy ishi Mavzu: Islom dinida oila ma’naviyatining ifodasi

Slemonogamiya ajralib turadi - bu birlashma bitta erkak va bitta ayol bo’lgan nikoh shakli. “Serial monogamiya” atamasi ham qo’llaniladi - monogam munosabatlar shaklidir, bu erda ajralgan erkak va ayollarning aksariyati keyinchalik turmushga chiqadilar;
Ko’pxotinlilik - bu turmush o’rtoqlardan biri (yoki ularning har biri) bir nechta turmush o’rtoqlar bilan nikoh va oilaviy munosabatlarda bo’lgan nikoh shaklidir.
Ko’pxotinlilikning uchta shakli mavjud, quyidagi nikoh shakllari:

• 
  Poliginiya (ko’pxotinlilik) - erkak bir vaqtning o’zida bir nechta ayollarga uylanishi mumkin. Ushbu shakl Osiyo va Afrika madaniyatlarida keng tarqalgan. Masalan, islomiy mamlakatlardagi shariat qonunlariga bir vaqtning o’zida to’rttadan xotin olish huquqi berilgan, ammo amalda bu huquqdan faqat yuqori moddiy boyliklarga ega odamlar foydalanadi.
  
• 
  Polyandriya - bitta ayol bir vaqtning o’zida ikki yoki undan ortiq erkaklarga erga tegishi mumkin. Ushbu turdagi ko’pxotinlilik keng tarqalgan bo’lib, u yerda erkaklar soni ayollarning sonidan sezilarli darajada oshadi (Janubiy Hindiston va Tibetning ba’zi joylari). Odatda, bu holatda, bir nechta birodarlarning umumiy xotini bor.
  
• 
  Guruhiy nikoh - bir nechta erkak va ayollar bir vaqtning o’zida nikoh va oilaviy munosabatlarda bo’lishlari mumkin. Qabilaviy munosabatlar davrida keng tarqalgan ushbu shakl, hanuzgacha saqlanib kelinmoqda, masalan Polineziyaning Marquesas orollarida.
  

Oilaviy va nikoh munosabatlarining alternativ shakllari:
XX asrda oilaviy va nikoh munosabatlarining muqobil shakllari rivojlandi. Ushbu munosabatlar qonuniyligi qonun tomonidan tan olingan yadro monogam oilasidan farq qiladi va ba’zida bu axloqiy me’yorlar va jamoatchilik tushunchalariga ziddir.
Oilaviy-nikoh munosabatlarining bunday shakllariga quyidagilar kiradi: umumiy nikoh, to’liq bo’lmagan oilalar yoki bitta ota-onasi bo’lgan oilalar, bir jinsli nikoh, yolg’izlik, jamoalar va boshqalar.