K I R I Sh
O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan so’ng siyosiy mutelik
va qaramlik asoratidan qutuldi. Vatanimiz mustaqil davlat sifatida jahon
hamjamiyatining teng huquqli subyektiga aylandi.
O’zbekistonda taraqqiyotning sifat jihatidan yangi davri boshlandi.
Mamlakatimiz o’zi tanlagan yo’ldan og’ishmay rivojlanish sari ildam qadamlar
bilan bormoqda.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan «Yer kodeksi», «Fermer
xo’jaligi to’g’risida»gi, «Qishloq xo’jaligi kooperativi to’g’risida»gi, «Dehqon
xo’jaligi to’g’risida»gi qonun xujjatlarining qabul qilinishi hamda Respublikamiz
Prezidentining shu masalalar bo’yicha chiqargan farmonlari iqtisodiyotning agrar
sektorida tub o’zgartirishlar yasashga olib keldi. Buning natijasida so’ngi yillarda
qishloq xo’jaligi sohasida ma’lum darajada ijobiy siljishlar ro’y berdi. Jumladan,
paxta hosilini erta pishirish va yig’ishtirib olish evaziga, ochiq dala va g’o’za qator
oralariga ertaroq kuzgi budoy ekib, xalqning non maxsulotlariga bo’lgan talabini
qondirish borasida mustaqillikka erishildi.
Mavzuni asoslash. Hozirgi paytda g’o’za qator oralariga kuzgi bug’doy
ekishda maxsus moslashtirilgan kultivator, seyalka va boshqa ishlarga
mo’ljallangan mashinalardan foydalanilmoqda. Ammo ular bug’doy ekish
bo’yicha amaldagi agrotexnika talablariga to’liq javob bermaydi. Jumladan,
urug’lar qator oralariga tekis sepilmaydi va bir xil chuqurlikka ko’milmaydi.
Bundan tashqari, g’o’za qator oralarini bug’doy ekish uchun tayyorlash ham
qo’yilgan talablarga javob bermaydi. Bug’doyni sepish bilan sepilgan urug’larni
ko’mish jarayoni agregatning bir o’tishida qilinishi mumkin bo’lsa ham alohida-
alohida bajarilmoqda. Natijada bug’doy ekish jarayoni har xil agregatlarning bir
joydan 2-3 marta o’tishi bilan yakunlanmoqda. Bu ko’rsatilgan kamchiliklar g’o’za
qator oralariga kuzgi bug’doy ekish texnologiyasi va texnika vositalarini
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
takomillashtirishni taqozo etadi. Demak g’o’za qator oralariga bug’doy ekadigan
yangi agregat konstruksiyasini yaratilgan bulib, uning ekish apparati parametrlarini
asoslash dolzarb ilmiy masalalardan hisoblanadi.
Shundan kelib chiqqan holda Samarqand qishloq xo’jalik institutida g’o’za
qator oralariga bug’doy ekadigan agregat ishlab chiqildi. U daladan bir o’tishda
g’o’za qator oralarini yumshatadi, qator orasi profilini ochiq dala profiliga
keltiradi, sug’orish ariqchalari ochadi va yerga urug’larni qatorlab ekib ketadi.
O’tkazilgan dastlabki sinovlar agregat bug’doyni g’o’za qator oralariga sifatli
ekishi va jarayonni ishonchli bajarishini ko’rsatdi. Mazkur ishning maqsadi g’o’za
qator oralariga bug’doy ekish agregatining miqdorlagichi va sepuvchi ish organlari
texnologik jarayonlarini tadqiq etish hamda ularning urug’larni belgilangan
me’yorda va bir tekis sepilishini ta’minlovchi parametrlarini asoslash.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com