Bisenbaeva Aynura Tema : Ózbekistan Belgiya tálim sistemasınıń salıstırmalı analizı

Bisenbaeva Aynura
Tema : Ózbekistan Belgiya tálim sistemasınıń salıstırmalı analizı

Mekteplerdi úsh gruppaǵa bolıw múmkin:

Jamiyatlarga qarashli mektepler (KET! Onderwijs van de vlaamse gemeenschap; réseau de la Communauté française)
Subsidiyalangan mámleket mektepleri (officieel gesubsidieerd onderwijs; réseau officiel subventionné), wálayat hám munitsipalitetlar tárepinen uyımlastırılǵan
Jeńillikli biypul mektepler (vrij gesubsidieerd onderwijs; réseau libre subventionné), tiykarınan, oǵan boǵliq bolǵan toshhkilot tárepinen tashkil etilgen Katolik shirkew
Ekinshisi mektepler sanı boyınsha da, oqıwshılar sanı boyınsha da eń úlken gruppa bolıp tabıladı.

Belgiyada tálim 6 yoshdan 18 jasg’a yamasa bir órta mektepti tawsilg’ang’a deyin májburiy bolıp tabıladı.
Ilgeri mámleket mektepleri hám ortasında qarama-qarsılıqlar bolǵan Katolik mektepler hám ekinshisi húkimet tárepinen finanslashtirilishi kerekligi tuwrısında tartıslar (qarang) birinshi hám ekinshi mektep urısları ). 1958 yilgi Mektep shártnaması ush iri siyasiy partiyalar tárepinen bul qarama-qarsılıqlardı tamamlaw tuwrısındaǵı shártlesiw edi.

1981 jıl mámleket reforması birpara máselelerdi Belgiya federal dárejesinden jámáátlerge tapsırdı. 1988 jılda tálim máseleleriniń kópshiligi kóshirildi. Házirgi kúnde júdá kem ulıwma máseleler milliy dárejede tártiplestiriledi. Tálim boyınsha ámeldegi ministrlikler Flamand húkimeti, Frantsiya jámiyetshiligi húkimeti hám Nemis tilinde sóylewetuǵın jámiyetshilik húkimeti gezegi menen hár bir jámáát ushın. Bryussel frantsuz-golland tilinde eki tilli bolıp, Flaman hám frantsuz tilinde sóylesetuǵın jámáátler tárepinen usınıs etilgen mekteplerge iye. Til múmkinshilikleri bolǵan munitsipalitetlar kóbinese eki jámiyetlik (golland-frantsuz yamasa nemis-frantsuz) tárepinen támiyinlenetuǵın mekteplerge iye.
Tálimdiń túrli basqıshları barlıq jámáátlerde birdey:

• 
  Tiykarǵı tálim (Golland: tiykarlar ; Frantsuzcha: enseignement fondastic) den ibarat
  
• 
  Mektepge shekem tálim (kleuteronderwijs; enseignment maternal):-6 jıl
  
• 
  Baslanǵısh mektep (lager onderwijs; enseignement primaire): 6 -12 jıl
  
• 
  Orta bilim beriw (secundair onderwijs; enseignement secondaire): 12-18 jıl
  
• 
  Joqarı maǵlıwmat (hoger onderwijs; enseignement supérieur)
  
• 
  Universitet (universiteit; université)
  
• 
  Politexnika/Kásip-óner universiteti (orta mektep; haute école)
  

Mektepge shekem tárbiya
Biypul mektepge shekem tálim (Golland: kleuterschool; Frantsuzcha: enseignment maternal; Nemis: Balalar bog'chasi) hár bir balaǵa 2 jastan 6 aylıqǵa shekem beriledi. Kóplegen mekteplerde bala bul jasqa etiwi menenoq mektepte oqıwı múmkin, sol sebepli jıl dawamında eń kishkene balalar ushın klasslar sanı ósip baradı. Ín Flamand wálayatı, baslanıw sáneleri jılına 6, mektep demalısınan hám fevral ayındaǵı birinshi oqıw kúninen keyin sheklengen.
Mektepge shekem tálimdiń maqseti - balalardıń oyın-kúlki formasında rawajlanıwı kognitiv kónlikpeler, ózlerin ańlatıw hám ushırasıw qábiletleri, olardıń dóretiwshiligi hám ǵárezsizligi. Rásmiy sabaqlar yamasa bahalawlar joq hám hámme zat oyın sheńberi arqalı uyretiledi.
Bul májburiy bolmasa da, jas qatlamı daǵı barlıq balalardıń 90% ten aslamı mektepge shekem tálim mákemelerine barıwadı.
Kópshilik mektepge shekem tálim mákemeleri málim bir baslanǵısh mektepke biriktirilgen. Mektepge shekem tárbiya mákemeleri hám baslanǵısh mektepler kóbinese ımaratlardı hám basqa ob'ektlerdi birgelikte isletiwedi. Birpara mekteplerde mayıp yamasa basqa mútajlikli balalar ushın arnawlı mektepge shekem tálim beriledi.