Бирлашган миллатлар ташкилоти

Islomda shaxsiy maqom huquqi

• Islomda shaxsiy maqom huquqi

• www.arxiv.uz

Shaxsiy maqom huquqi:

• Nikoh

• Mol-mulkka bo’lgan huquq

• Vorislik huquqi

• www.arxiv.uz

Nikoh

• "Nikoh" tushunchasi shariatda shunday shartnoma-
• bitim sifatida ta'riflanadiki, unga muvofiq nikohga
• Kirgan xotin erkak uchun begona, "taqiqlangan“
• bo’lmaydi. Nikoh tuzish uchun ayol yoki erkakning
• xohishi kifoya qilmaydi. Doimiy nikoh uchun ham,
• vaqtinchalik nikoh uchun ham nikoh duosini o’qish
• va nikoh bitimini tuzish talab etiladi.

• www.arxiv.uz

• Islom huquqiga ko’ra nikohning haqiqiyligi quyidagi
• to’rt shartning uyg’unligi muhim. Ular:

• bevosita monelik
• qiluvchi holatlarning
• yo’qligi;

• muayyan
• shaxslarning
• roziligi;

• mahrning
• belgilanishi;

• rasmiy qoidalarga
• rioya etilish

• www.arxiv.uz

• Islomda nikoh uchun cheklashlar juda oz, lekin o’zaro
• nikohdan o’tayotganlarga bir-birlariga yosh va
• jamiyatdagi mavqeyi bo’yicha mos kelishlari tavsiya etiladi.
• Musulmon kishi xristian yoki yahudiy ayol bilan
• nikoh tuzishi mumkin, lekin musulmon ayol faqat
• musulmonga erga tegishi mumkin

• www.arxiv.uz

• Nikohdan o’tayotganlarning o’zaro qarindosh-
• urug’chilik yaqinligi yon tomondagi
• qarindoshlik bo’yicha uchinchi
• darajadan yaqin bo’lmasligi lozim.
• Bir avloddan tarqalgan qarindoshlar
• o’rtasidagi nikoh umuman
• taqiqlangan. Tug’ishgan
• qarindoshlik ikkinchi darajadan
• yaqin bo’lmasligi kerak.

• www.arxiv.uz

• Nikoh ahdnomasini tuzishda shariat quyidagi to’rt
• shartga rioya qilishni taqozo etadi:

• Nikoh ahdi risoladagi arab tilida talaffuz etilishi lozim.
• Faqat istisno tariqasida
• nikoh ahdini boshqa tilda aytishga yo’l qo’yiladi.

• Ahdni o’qiydiganlar baloјat yoshiga yetgan va aqli
• raso bo’lishlari kerak.

• Qoidani talaffuz etishda qalliq va erning nomi aytilishi darkor.

• Er va qalliq nikoh tuzishga rozi bo’lishlari va ularni biror kishi bunga
• majbur etmasligi kerak.

• www.arxiv.uz

• Islom davlat dini hisoblangan mamlakatlarda nikoh tuzishda, odatda, erning arizasi avvalo "muxtor" - shariat qonunshunosi tomonidan tasdiqlanib, fuqarolik holatini qayd etish idoralarida ro’yxatdan o’tkaziladi. Bu idorada hokimiyat vakili ishtirokida nikoh shartnomasi tuziladi.

• www.arxiv.uz

• Nikoh shartnomasini imzolash
• vaqtida er yoki uning otasi
• to’liq yoki qisman "maіr"
• to’laydi. "Maіr" - bu nikoh
• to’lovi bo’lib, u xotin uchun
• to’lov bo’lmay, balki uning
• moddiy manfaatlarini
• himoya qilishga (ayniqsa
• nikoh to’xtatilganda)
• qaratilgan haq-huquqidir.

• Maіr

• www.arxiv.uz

• Qalin (turk.) - kuyov, uning ota-onasi yoki boshqa qarindoshlari tomonidan kelin uchun to’lanadigan haq. Islom dinini qabul qilgan xalqlarda qadim zamonlarda yuzaga kelgan qalin to’lash odati islom-huquqiy instituti - maіr ta'sirida muayyan darajada o’zgargan va u bilan qisman mos keladi.

• www.arxiv.uz

• Islom huquqshunos-
• lari mulk huquqi
• predmetini tashkil
• etuvchi yerning
• besh turini
• farqlaydi:

• "jonlantirilgan" yerlar

• tanob yerlar

• xiroj yerlar

• "jonsiz" yerlar

• www.arxiv.uz

• Yuqoridagi yer turlarini uch guruhga
• birlashtirish mumkin:

• mulk (yoki xususiy mulk) tariqasidagi yerlar

• xiroj (soliq solinadigan) yerlar

• іobus (xususiy mulk egalari diniy muassasalar yoki
• xudoyixonalarga mulk єilib bergan yerlar)

• www.arxiv.uz

• Vorislik

• asib

• farz

• erkaklar yoki er
• tomondan
• qarindosh-urug’lar

• ayollar yoki xotin
• tomondan
• qarindosh-urug’lar

• Islom qonunchiligida vorislarning
• ikki katta guruhi mavjud:

• www.arxiv.uz

• "Farz" merosxo’rlar qatoriga barcha
• islom mazhablarida,
• boshqa merosxo’rlar
• sonidan qat'iy nazar, merosdan
• qonunda belgilangan ulushlarni
• olish huquqiga ega shaxslar kiradi.

• Farz :

• www.arxiv.uz

• O’zidan nasl qoldirmay vafot etgan
• xotinga qarashli mol-mulkning yarmi
• uning beva qolgan eriga tegadi;
• marhumadan farzand qolgan bo’lsa,
• er merosning to’rtdan bir qisminigina
• olishga haqli.

• www.arxiv.uz

• Agar farzandlar bo’lmasa, xotin vafot
• etgan eri qoldirgan merosning to’rtdan
• bir qismini olishi mumkin; agar eridan
• farzandlar qolgan bo’lsa, xotinga
• merosning sakkizdan bir qismigina
• tegadi.

• www.arxiv.uz

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!

• E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!

• E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT.

• www.arxiv.uz