Birinchi bo‘lim 0 ‘z b e k ist 0n respublikasining konstitutsiyasi va konstitutsiyaviy huquq

tutsiyaviy-huqi^ ^ A^ ^ ^ P^ ^ ^ I  keitirmaydi' 

M

a

s

a

l a

n

-

I 

FhRG'OUA VILOY

a

TI

 

17

I 

AHSOilOT-KUVJZiXQiti Ш Ш

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

prinsip-normalar.  Ular  o'zining  tartibga  soluvchi  ta ’sirini  qoida, 

normalar  orqali  am alga  oshiradi.

Shunday  qilib,  konstitutsiyaviy-huquqiy  munosabatlar,  kons­

titutsiyaviy  huquq  normalari  bilan  tartibga  solinadigan  ijtimoiy  m u­

nosabatlar  bo'lib.  ularning  mazmuni  subyektlar  o'rtasidagi  yuridik 

aloqalar  hisoblanadi  va  bu  aloqalar  tegishli  huquqiy  normalarda 

ko'zda  tutilgan  o'zaro  huquq  va  burch  shaklida  bo'ladi.  Shuning 

uchun  ham  konstitutsiyaviy-huquqiy  munosabatlar  boshqa  huquqiy 

munosabatlarga  nisbatan  xilma-xildir.  Asosan  huquqiy  munosabatlar 

qoida,  normalarning  amal  qilishi  orqali  vujudga  keladi.  Ular  asosida 

aniq  munosabatlar vujudga  kelib,  unda  m unosabatning aniq  subyekt- 

lari  va  ularning  huquq  hamda  majburiyatlari  aniq  bo'ladi.

Prinsip-normalar, 

maqsad  normalar,  deklarativ  norm alar 

boshqacharoq  m unosabatlarni  vujudga  keltiradi  va  shu  orqali  te ­

gishli  normada  yotgan  ko'rsatma,  ta’kidlar  hayotga  tatbiq  qili- 

nadi.  Bu  huquqiy  munosabatlar  umumiy  xarakterda  bo'lib,  aniq 

subyektlari  yo'q  bo'lgan  taqdirda  ham  ularning  huquq  va  burchi 

o'rnatilmaydi.

Konstitutsiyaviy-huquqiy  m unosabatlar  doimiy  yoki  vaqtin- 

cha  bo'lishi  mumkin.  Doimiyning  muddati  belgilanm agan  va  ba’zi 

sabablar  bilan  u  to'xtatilishi  mumkin.  M asalan,  fuqaroning  vafot 

etishi.

Ayrim  vazifalar  bajarilganda  ham  m unosabatlar  tugashi 

mumkin.  M asalan,  saylov  kampaniyasi  tugashi  bilan  saylovchi  va 

komissiyalar  o'rtasidagi  munosabatlar  tugaydi.

Huquqiy  m unosabatlarning  vujudga  kelishi,  tugashida  y u ­

ridik  fakt  m uhim  rol  o'ynaydi.  Yuridik  fakt  huquqiy  munosabatni 

vujudga  keltiradigan,  o 'zg artirad ig an ,  tu g a ta d ig a n   voqea  yoki 

harakatdir.

Konstitutsiyaviy-huquqiy  munosabatlarda  ishtirok  etuvchilar 

subyektlar  deb  atalib,  bu  huquqiy  munosabat  subyektlari  doirasi 

juda  keng.  Subyektlar  qatoriga  fuqaro,  shaxs,  xalq,  millat,  davlat, 

deputat  va  senatorlar,  davlat  organlari,  nodavlat  tashkilotlari, 

o'zini  o'zi  boshqarish  organlari  kiradi.  Saylov  kampaniyasi  davrida 

subyektlar  miqdori  yanada  kengayadi,  ularga  saylov  komissiyalari, 

kuzatuvchilar,  vakillar,  nomzodlarni  kiritish  mumkin.

18

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Umumiy  tarzda  aytish  mumkinki,  konstitutsiyaviy-huquqiy 

m unosabatlarning  subyektlari,  konstitutsiyaviy-huquqiy  normalar- 

ga  asosan  huquq  va  burchga  ega  bo‘ladiganlar  hisoblanadi.

Ayrim  hollarda  chet  el  fuqarolari  yoki  fuqaroligi  bo‘lmagan 

shaxslar  ham  munosabatlar  subyekti  bo'lishi  mumkin.  Masalan, 

fuqarolikni  so'rab  murojaat  qilganda.