|
5.
5 – расм. Даврий чўкадиган қалқовичли ва
кўрсатишларни масофага пневматик узатадиган сатҳ
ўлчагич схемаси
suyuqlikka batamom cho‘kkanda, qalqib chiqmaydi. Sterjen 4 ning bo‘sh uchida pnevmoqurilma 7 ning zaslonkasi (to‘siq) 5 mahkamlangan. Torsionli naychaning sterjeni burilganda to‘siq soplo 6 ga nisbatan shu burilish burchagiga teng burchakka siljiydi. Pnevmoqurilma 7 to‘siqning burchakli siljishini ikkilamchi asbob 8 orqali o‘lchanadigan bosimning mutanosib o‘zgarishiga aylantiradi. Bosim o‘lchaydigan asbobning shkalasi 8 sath birligida darajalangan. Suyuqlik sathni masofadan o‘lchash uchun kuch kompensasiyasi prinsipiga asoslangan, o‘zgarmas tokning 0—5 va 0—20 mA unifikasiyalangan chiqish signaliga (UB-E rusumli) yoki 20...100 kPa havo bosimiga mo‘ljallangan (UB-P rusumli) qalqovichli sath o‘lchagichlari qo‘llaniladi va qalqovichli sath o‘lchagichlarining o’lchash chegarasi ushbu qatordan tanlanadi: 0—0,25; 0,4; 0,6; 1,6;
2,5; 4,0; 6,0; 10,0; 16,0 va 20 m. Aniqlik sinfi 0,6; 1,0; 1,6 va 2,5 bo‘lishi mumkin. Hisob- kitob operasiyalari uchun sath o‘lchagichlari asosiy xatoliklari ±1,0 dan 10,0 mm gacha bo‘ladigan qilib tayyorlanadi.
Agressiv suyuqliklar sathni o‘lchashda qalqovich korroziyaga bardosh
materialdan tayyorlanadi. Qalqovichli sath o‘lchagichlardan katta zichlikka ega bo‘lgan (azot, neon va b.) suyuqlashtirilgan gaz sathini o‘lchashda ham, 32 MPa bosimda va 400°S gacha bo‘lgan haroratda muhitni nazorat qilishda ham foydalaniladi. Qalqovichli sath o‘lchagichlar ma’lum afzalliklarga ega: qurilma sodda, o‘lchash chegarasi katta, aniqligi etarlicha katta, agressiv muhitlar sathini o‘lchash mumkin, o‘lchashning harorat chegarasi keng. Ularni qo‘llanishni chegaralovchi kamchiliklari: idishda qalqovich borligi, metall ko‘p ketishi, kinematik qismlari borligi sababli etarli mustahkam emasligi, idishlarda bosim ostida sathni o‘lchash qiyinchiliklari.
5.4-§. GIDROSTATIK SATH O‘LCHAGICHLARI
Gidrostatik sath o‘lchagichlari ochiq idish hamda bosim ostidagi idishlarda
turli suyuqliklar (jumladan, agressiv, tez kristallanuvchi va qovushoq moddalar) sathni o‘lchashda ishlatiladi. Gidrostatik sath o‘lchagichlarda suyuqlik sathni o‘lchash suyuqlik ustuni hosil qiladigan bosimni o‘lchash bilan amalga oshiriladi, ya’ni
bu erda R — suyuqlik ustuni hosil qilgan bosim, Pa; N — suyuqlik sathi; m; r- suyuqlik zichligi, kg/m3; g — og‘irlik kuchi tezlanishi, m/s2.
(5.10) tenglama bosimni o‘lchash asosida ishlaydigan sath o‘lchagichlari
qurish mumkinligini ko‘rsatadi. Suyuqlikning gidrostatik bosimini difmanometr yordamida o‘lchaydigan gidrostatik sath o‘lchagichlar difmanometrik sath o‘lchagichlar deb ataladi. Suyuqlikning gidrostatik bosimini havo bosimiga o‘zgartiruvchi gidrostatik sath o‘lchagich pezometrik sath o‘lchagich deb ataladi. Difmanometr bilan ochiq va yopiq idishlardagi suyuqliklar sathni, ya’ni bosim ostidagi, atmosfera yoki siyraklanish sharoitidagi suyuqliklar sathini o‘lchash mumkin. Bunday asboblarning ishlash prinsipi ikki suyuqlik ustunining gidrostatik bosimlar farqini o‘lchashga, ya’ni idishdagi suyuqlik sathiga bog‘liq bo‘lgan o‘zgaruvchan suyuqlik ustuni bosimini va solishtirish o‘lchovi vazifasini bajaruvchi doimiy ustun bo‘yicha bosimlar farqini o‘lchashga
asoslangan. 5.6-rasmda ochiq idishdagi suyuqlik sathni
difmanometr bilan o‘lchash sxemasi ko‘rsatilgan. 1 difmanometrning ikkala impulsli naychasi nazorat suyuqlik (agar u agressiv
bo‘lmasa) bilan to‘ldiriladi. Difmanometr sezgir elementiga ta’sir etadigan R1 va R2 bosimlar farqini o‘lchaydi. Shu bosimlar uchun (5.10) tenglamaga mos ravishda quyidagi ifodalarni yozish mumkin:
Shunday qilib, difmanometr idish 2 dagi nazorat qilinadigan suyuqlik sath N orqali ifodalanadigan bosimlar farqini o‘lchaydi:
5.6 – расм. Очиқ идишда
суюқлик сатҳини дифманометр
билан ўлчаш схемаси
Agar ikkala impulsli naychadagi suyuklik zichligi r1 va r2 bir xil bo‘lsa va
h1 =h2 bo‘lsa, u holda
bu yerda,
ρ=ρ1=ρ2.
(5.12) va (5.13) lardan ko‘rinadiki, difmanometrik sath o‘lchagichining ko‘rsatishi nazorat qilinayotgan muhitning zichligi o‘zgarishi bilan o‘zgaradi. Agar impulsli naychalarda 1 va 2 zichliklar ayirmasi mavjud bo‘lsa, kursatishlarda ham xatolik paydo bo‘ladi (shu xatolikni yo‘qotish uchun impulsli naychalar yonma-yon yotqaziladi). Nihoyat, (5.13) ifoda «manfiy» impul’sli naychada
(«—» belgi bilan belgilangan) suyuqlik sathi nazorat qilinayotgan sath N o‘zgarishi bilan o‘zgarmagan holdagina o‘rinli. Buni ta’minlash uchun shu impulsli naychada muvozanatlashtiruvchi idish 3 o‘rnatiladi. Idish va impulsli naycha sath o‘lchagich shkalasining boshlang‘ich belgisi deb qabul qilingan 00 sathigacha suyuqlik bilan to‘ldiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
