Bir va ko’p atomli spirtlar

Uch atomli spirtlar (alkantriollar)
Uch atomli spirtlarning umumiy formulasi C_nH_2n-1(OH)₃, muhim vakili glitserin (1,2,3-propantriol) HOCH₂–CHOH–CH₂OH.
Glitserin– shirin ta’mli, rangsiz, suvdayaxshi eriydigan, siropsimon suyuqlik bo‘lib, yog‘ va moylar tarkibiga kiradi. U sanoatda propilendan quyidagi sxema bo‘yicha olinadi:

allil allil glitserin
xlorid spirti monoxlorgidrini
Glitserin yog‘larni gidrolizlash (287-288-betlar) bilan ham olinadi.
Glitserin kimyoviy xossalari jihatidan etilenglikolga o‘xshaydi. Ishqoriy metallar, metall oksidlari va og‘ir metallarning gidroksidlari bilan glitseratlar hosilqiladi:

Glitseringa nitrolovchi aralashma ta’sir ettirilganda, nitrat kislotaning murakkab efiri – glitserintrinitrati hosil bo‘ladi (Sabrero, 1847-y.):

Glitserin trinitrat (ko‘pincha bu birikma nitroglitserin deb noto‘g‘ri nomlanadi)-suvda erimaydigan, lekin spirtda yaxshi eriydigan moysimon suyuqlik. Uning spirtdagi 1%li eritmasi tibbiyotda tomirlarni kengaytiruvchi dori sifatida ishlatiladi.
Glitserin plastmassalar ishlab chiqarishda, to‘qimachilik, atir-upa, ko‘nchilik va oziq-ovqat sanoatida, bosmaxona bo‘yoqlari va portlovchi moddalar olishda ishlatiladi. U antifrizlar, malhamlar va tormoz suyuqliklari tarkibiga kiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar
1. R.A. Shoymardonov, M.Y. Ergashov. Organik kimyo. - Тоshkent: “Мuharrir” nashriyoti, 2013. 504 b.
2. Юсупов Д., Туробжонов С.М., Кодиров Х.Э., Икромов А., Каримов А.У. Органик кимёнинг бошлангич асослари. Тошкент, 2006. -290 б.
3. Sobirov Z. Organik kimyo. Toshkent, 2005. - 403 б.
4. Alovitdinov A.B., Ismatullaeva M.G., Xolmuradov N.A. Organik kimyo, T.; O’qituvchi, NMIU, 2005.-416 б.
5. Юнусов Р.Ю.Органик кимё. Т.: Ўзбекистон, 1995. -328 б.
6.Shohidoyatov H.M., H.O’. Xo’janiyozov., H.S. Tojimuxamedov. Organik kimyo.-T.: «Fan va texnologiya», 2014. 800 b.
7.Garey Francis.A.Ogaik chemistry / INTERNATIONA EDITION Copright@ 2000. 547 dc21.WWW mhhe;com.