|
Спецификациялар
GMP қоидаларида ишлаб чиқаришда фойдаланадиган ҳужжатлар тури белгиланган бўлиб, уларга саноат регламенти, технологик инструкция ва қадоқлаш бўйича инструкция, серия учун баённома, турли бошқа инструкциялар, усуллар, стандарт операцион жараёнлар ва спецификациялар киради.
Спецификация (specification) ишлаб чиқаришда фойдаланадиган ёки олинадиган маҳсулот ва материалларга қўйилган талабларни сақловчи ҳужжат бўлиб, у дори воситасининг сифатини баҳолаш учун асос бўлиб хисобланади.
Спецификациялар қуйидаги материал ва маҳсулотлар учун ишлаб чиқилади:
дастлабки, ёрдамчи ва қадоқлаш учун мўлжалланган материаллар;
оралиқ маҳсулот;
тайёр маҳсулот.
Спецификацияларда кўрсатилади:
маҳсулот (материал) номи, ишлаб чиқаришнинг ички ички хос рақамига ҳаволаси билан;
фармакопея мақоласи ёки бошқа меъёрий ҳужжатга ҳавола;
маҳсулот (материал) нинг асосий хусусиятлари;
таҳлиллар олиб бориш ва намуналарни олиш тартиби (таҳлил усулига ҳавола);
сақлаш шароити ва эҳтиёткорлик чоралари (инструкцияга кўрсатма);
сақланиш муддати ва такрорий таҳлиллар вақти ва б. маълумотлар.
Материаллар учун спецификация шакли
Фирма номи
|
спецификация
|
санаси
|
Бет
|
Бўлим:
Сифатни назорат қилиш бўлими
|
Кириш санаси
|
Редакция санаси
|
Инструкция/усул номи
|
|
номи
|
материаллар
|
СС, ТШ, ФМ
|
таъминловчилар
|
таъминловчилар рўйхати
|
қадоқлаш, сақлаш шароити
|
масалан, оғзи маҳкам ёпилган контейнерларда, хона ҳароратида
|
Намунани олиш усули
|
Аниқланувчи кўрсаткич
|
Натижа
|
Кўрсаткични баҳолаш усули
|
Ташқи кўриниши
|
Оқ кристаллик кукун ёки оқ текис кристаллар
|
ҳаволага кўрсатма
|
Таркиби (формуласи)
|
|
|
миқдори
|
Қуруқ моддага нисбатан % дан кам ёки %дан кўп бўлмаслиги керак
|
ҳаволага кўрсатма
|
Миқдорий хусусиятларини аниқлаш
|
|
ҳаволага кўрсатма
|
Ишлаб чиқди Ф.И.Ш.
Имзо ,сана
|
келишилди Ф.И.Ш.
Имзо ,сана
|
Тасдиқлади Ф.И.Ш.
Имзо ,сана
|
Оралиқ ва тайёр маҳсулотлар учун спецификация шакли
Ишлаб чиқарувчи-корхонанинг номи
|
Спецификация
|
Санаси
|
Бети
|
Бўлим:
сифатни назорат қилиш бўлими
|
Кириш санаси
|
Тахминий фикр
|
Таблетка номланиши, 50 мг (мисол)
|
т/р
|
параметрлар
|
ФМ бўйича меъёрлар
|
Усулга ҳавола
|
1
|
ташқи кўриниши
|
|
|
2
|
таркиб
|
|
|
3
|
оғирлиги
|
|
|
4
|
чинлиги
|
|
|
5
|
эрувчанлиги
|
|
|
6
|
рН
|
|
|
7
|
ёт аралашмалар
|
|
|
8
|
микробиологик тўзалиги
|
|
|
9
|
қадоқлаш
|
|
|
10
|
ёрлиқлаш
|
|
|
11
|
сақлаш
|
|
|
12
|
сақланиш муддати
|
|
|
Штрих коди
|
Намуна олиш
|
Ишлаб чиқди Ф.И.Ш.
Имзо, сана
|
Келишилди Ф.И.Ш.
Имзо, сана
|
Тасдиқлади Ф.И.Ш.
Имзо, сана
|
Назорат саволлари
ФСМУ усули мазмуни, моҳияти.
ФСМУ усулининг афзаллик ва камчилиги, қўллаш имкониятлари.
Гурухларда ўқув ишларини қандай ташкил қилинади?
Интерактив усулларнинг турларини санаб ўтинг.
Фармация фанларида интерактив усулларнинг қўлланилиши ҳақида гапиринг?
Фойдаланилган адабиётлар
1.H. Fry, S. Ketteridge, S.Marshall. A Handbook for Teaching and Learning in Higher Education. Enhancing Academic Practice. Third edition. New York. 2009. -544 p. ISBN 0-203-89141-4
2. Accreditation Council for Pharmacy Education. Accreditation Standards and Guidelines for the Professional Program in Pharmacy Leading to the Doctor of Pharmacy Degree. https://www.acpe-credit.org/pdf/FinalS2007Guidelines2.0.pdf. Accessed December 10, 2013.
3. Файзуллаева Д.М., Ганиева М.А., Неъматов И. Назарий ва амалий ўқув машғулотларда ўқитиш технологиялари тўплами. Методик қўлланма / Ўрта махсус, касб-ҳунар таълимида инновацион таълим технологиялари сериясидан – Т.: ТДИУ, 2013. – 137 б.
3-Амалий машғулот: Фармацевтика фанлари сохасида ўқитувчининг инновацион фаолияти.
Ишдан мақсад: Соҳа фанларини ўқитишда ўқитувчи инновацион фаолиятининг ўзига хос хусусиятларини шакллантириш ва инновацион фаолиятни ривожлантиришни ўргатишдан иборат.
Масаланинг қўйилиши: фармацевтика сохасида педагогик инновацион технологияларни қўллаши лозим.
Ишни бажариш учун намуна
“Инсерт” методи
Мазкур метод талабаларда янги ахборотлар тизимини қабул қилиш ва билимларни ўзлаштирилишини енгиллаштириш мақсадида қўлланилади, шунингдек, бу метод талабалар учун хотира машқи вазифасини ҳам ўтайди.
ўқитувчи машғулотга қадар мавзунинг асосий тушунчалари мазмуни ёритилган инпут-матнни тарқатма ёки тақдимот кўринишида тайёрлайди;
янги мавзу моҳиятини ёритувчи матн таълим олувчиларга тарқатилади ёки тақдимот кўринишида намойиш этилади;
таълим олувчилар индивидуал тарзда матн билан танишиб чиқиб, ўз шахсий қарашларини махсус белгилар орқали ифодалайдилар. Матн билан ишлашда талабалар ёки қатнашчиларга қуйидаги махсус белгилардан фойдаланиш тавсия этилади:
Белгилар
|
1-матн
|
2-матн
|
3-матн
|
“V” – таниш маълумот.
|
|
|
|
“?” – мазкур маълумотни тушунмадим, изоҳ керак.
|
|
|
|
“+” бу маълумот мен учун янгилик.
|
|
|
|
“– ” бу фикр ёки мазкур маълумотга қаршиман?
|
|
|
|
Белгиланган вақт якунлангач, таълим олувчилар учун нотаниш ва тушунарсиз бўлган маълумотлар ўқитувчи томонидан таҳлил қилиниб, изоҳланади, уларнинг моҳияти тўлиқ ёритилади. Саволларга жавоб берилади ва машғулот якунланади.
Тарқатма материаллар
1-матн
Жихозлар тозалиги ва контаминация турлари
Дори воситалари стандартлар асосида ишлаб чиқарилади. Мазкур стандартларда дори воситаларини ишлаб чиқиш, ишлаб чиқариш ва сифатининг назоратига жуда катта талаблар қўйилган.
Бугунги кунда фармацевтик маҳсулотлар ишлаб чиқаришни аналитик усулларсиз тассавур қилиб бўлмайди. Аналитик усуллардан дори воситасини ишлаб чиқаришнинг барча босқичларида, жумладан технологияси, фойдаланилаётган хом ашё, оралиқ ва тайёр маҳсулот сифатини баҳолашда, ва нихоят қўлланилган жихозларнинг тўзалигини аниқлашда фойдалани-лади. Дастлабки, оралиқ ва тайёр маҳсулотларни контаминациядан сақлаш мақсадида жихозларни тозалаш жараёни олиб борилади, ушбу жараён дори воситаларини ишлаб чиқаришда энг муҳим босқичлардан бири бўлиб ҳисобланади. Сабаби битта жихозда битта эмас балки бир нача маҳсулотлар ишлаб чиқарилмоқда.
Тозалаш жараёнини олиб бориш учун аввало ифлос турини аниқлаш лозим. Ифлосланиш (контаминация) ҳавода, жихозда ёки материалда бўлиши мумкин ва у қолдиқларнинг маълум юзадаги миқдори (концентрация, хажм, сони) билан белгиланади. Амалиётда тўзалик деб ҳаводаги, жихозлар юзасидаги ёки материаллардаги ифлосланишнинг энг миқдорига (қолдиқнинг меъёридаги концентрациясидан ҳам паст – яроқлилик меъёри) айтилади.
Ифлосланиш (контаминация) табиатига қараб физикавий (механик заррачалар), кимёвий (молекуляр) ва биологик (микроорганизмлар ва б.), тарқалишига қараб текис ва нотекис каби турларига бўлинади.
Физикавий ва кимёвий ифлосланишларни йўқотиш учун ювиш усулларидан, микроорганизмлар инактивацияси учун эса стериллаш ва дезинфекциялаш усулларидан фойдаланилади.
Тозалаш жараёнини олиб боришдан аввал жихозлар, маҳсулотлар ва ҳавони нима, қандай ва қай холатда ифлосланганлигини аниқлаш керак бўлади ва шундан кейин самарали тозалаш усулини таклиф этиш мумкин.
Контаминация турлари:
Таъсир этувчи моддалар;
Парчаланиш маҳсулотлар;
Ёрдамчи материаллар;
Заррачалар;
техник воситалар;
ювиш учун мўлжалланган воситалар;
дезинфекцияловчи воситалар;
микроорганизмлар ва пирогенлар.
Тозалаш жараёнига қўйилган асосий талаблар аниқлаштирлган:
жихоз ва асбоблар тозаланган, техник хизмат ва санитар ишлов беришдан ўтган бўлиши;
тозалаш ва техник хизмат кўрстиш бўйича ёзма усуллар (тозалашга жавобгар шахс, тозалаш бўйича техник хизмат кўрсатиш режаси, тозалаш жараёнида қўлланиладиган усул, жихоз ва материалларнинг батафсил баёни, олдинги сериядан қолган қолдиқларни тозалаш, тозаланган жихозларни ифлосланишдан сақлаш, фойдаланишдан аввал тўзаликни текшириш )бўлиши;
қайд этилган талабларни бажарилиши бўйича баённомалар расмийлаштирилган ва валидациядан ўтган бўлиши керак.
Тозалаш жараёнининг асосий ҳужжати бу валидация режаси ва стандарт операцион жараёнлардир. Мазкур ҳужжатларда тозалаш жараёнини қачон, қаерда, қандай қилиб ва ким томонидан ўтказилиши қаттиқ белгилаб берилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
