«biologiya» kafеdrasi

Ishning tartibi va topshiriqlar. Suvli egilgan nay yoki kolbacha olinib, unga suv ostida qirqib olingan 3-4 bargli novda joylanadi. Kolbachadagi suv bug‘lanmasligi uchun uning ichidagi suv yuzasida yupqa parda hosil bo‘lguncha moy tomiziladi. Tayyorlangan o‘simlikli kolba tarozining bir pallasiga o‘rnatiladi, uning og‘irligi o‘lchanadi, o‘lchangan vaqti va og‘irligi yozib qo‘yiladi. Bir soat vaqt o‘tgandan keyin qayta o‘lchanadi (12- rasm), shundan keyin keyingi sathi aniqlanadi.



12 – rasm. Transpiratsiya jadalligini tarozida tortish yo‘li bilan aniqlash.

Buning uchun eying novdadan uzib olinib, qog‘oz ustiga bir tekis qilib yoyib qo‘yiladi. So‘ngra yaxshi uchlangan qora qalam bilan barglarning shakli chizib olinadi. Shu tartibda qog‘ozga chizilgan barg konturi qaychi yordamida kesib olinadi va og‘irligi aniqlanadi. Shunday qog‘ozdan to‘rt tomoni 10 sm dan qilib kvadrat kesib olinadi va u ham tarozida tortiladi. So‘ngra barg sathi quyidagi tenglama bo‘yicha aniqlanadi:

Bunda S=
Bunda S- barg sathi (sm² hisobida);
S- kvadrat qog‘oz sathi;
v- barg shakli chizilgan qog‘oz og‘irligi;
a – 100 sm² qog‘oz og‘irligi.

Bargli novdaning oldingi og‘irligi bilan eying og‘irligi va barg sathlari orqali qancha suv bug‘langanligi aniqlanib olingandan keyin transpiratsiya jadalligi quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:

Tr=

Bunda: q – bug‘langan suv miqdori (g),

S – barg sathi (sm²),
t- tajriba muddati (daqiqa),
60 – daqiqa (tajribani davom etish vaqti),
1000 – sm²ni m² ga aylantirish koeffitsiyenti
Vazifa:

1. 
   O‘rganiladigan o‘simliklardan bargli novda tayyorlash.
   
2. 
   Bargli novdani tarozida tortib og‘irligini aniqlash.
   
3. 
   Bir soat mobaynida suv parlatgan barglarning konturini chizib, ularning sathini aniqlash.
   
4. 
   O‘simliklarning transpiratsiya jadalligini aniqlash va xulosa.