Biologiya kafedrasi

To’qimaning tinchlik tokini aniqlash. Matteuchi tajribasi
Ishdan maqsad: tirik to`qimalarda harakat toki bo`lishiga ishonch hosil qilish.

Ish uchun kerakli jihozlar: baqa, anatomik, xirurgik pinsetlar, zond, qaychilar, induksion g`altak, tok manbai, tok kaliti, Ringer eritmasi, taxtacha, shisha ilgak, salfetka, paxta.

Ishni bajarish tartibi: induksion tok zanjirining ishga tayyorlanadi. Baqaning keyingi oyoqlaridagi quymich nervi tizza bo`g`imigacha ajratilgan ikkita preparat reoskopik oyoq tayyorlanadi va quruq taxtacha ustiga joylashtiriladi. Birinchi preparatning nervi elektrodlar ustiga qo`yiladi. Ikkinchi preparat nervi birinchi preparatning boldir muskul ustiga uzunasiga tashlanadi. So`ngra birinchi preparat nervi kuchi o`rtacha induksion tok bilan ta`sirlansa (22 rasm) har ikkala preparat muskulining qisqarishi, ikkilamchi tetanus birinchi preparat muskulida yuzaga kelgan harakat toki ta`siriga berilgan bo`ladi. 3- ish. Ishlab turgan yurakning harakat tokini aniqlash. Ishni bajarish tartibi: baqaning bosh miyasi kesib tashlanadi ustiga chalqanchasiga yotqizilib, oyoqlarini ninalar bilan to`g`nab qo`yiladi. Keyin shu baqaning yuragini ochib ikkinchi bir baqani nerv muskul preparati tayyorlanadi. Preparat nervi baqaning ishlayotgan yuragi ustiga tashlab qo`yiladi. Ammo bunda nerv baqa yuragi bo`lmachalari bilan qorinchalariga tegib turishi kerak. SHundagina yurak har gal qisqarganda nerv muskul preparati muskullari ham qisqaraveradi. Bu hodisa yurak qisqarishidan yuzaga kelgan harakat toki ta`sirida sodir bo`ladi.Har ikkala tajribani o`tkazish sxemasini laboratoriya daftaringizga chizing va muskullarning qisqarish sababini tushuntirib bering.

Nazariy savollar.

1. Nerv va muskul to`qimalari qanday umumiy xususiyatlarga ega ?

2. Nerv to`qimasi qanday funksiyalarni bajaradi ?

3. Muskul to`qimasining asosiy funktsiyasi nima?