Biologiya” kafedrasi odam anatimiyasi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun uslubiy ko‘rsatma bilim sohasi

Ishni bajarish tartibi.
1. Ovqat hazm qilish organlari bir butun va alohida aks ettirilgan ko‘rgazmali qurollar bilan tanishib chiqing. 2. Ovqat hazm qilish organlari bilan bog’langan so‘lak bezlari, oshqozon osti bezi va jigar bilan alohida tanishib chiqing.
3.Qizilo‘ngach, oshqozon va ichak devorining tuzilishini o‘rganib chiqing.
4. Ovqat hazm qilish organlari sistemasiga kiruvchi barcha organ va qismlarning ilmiy nomini tartibli ketma-ketlikda yod oling.
5. Ovqat hazm qilish sistemasining umumiy, hamda alohida qisimlari aks ettirilgan rasmlarni chizib oling va nomlab chiqing.
Nazorat savollari:
1.Sut tishlari bilan doimiy tishlar o‘rtasida farqlar bormi?
2.Tilning ustida necha xil so‘rg`ich bo‘ladi?
3.So‘lakda qanday biologik katalizatorlar bo‘ladi, uning roli nimadan iborat?
4.Oshqozonning tuzilishini izoxlang.
5.Ichaklar peristaltikasi nimaning hisobiga kuchayadi?
6. Ingichka va yo‘g’on ichakning tuzilishidagi farqlarni ayting.
7.Jigarning vazifalarini tushuntiring.
13-amaliy mashg’ulot
Mavzu: Nafas olish sistemasi.
Nafas olish organlariga: burun, tomoq, hiqildoq bronxlar, bronxiolalar va o’pka kiradi.
Odamda nafas olish organlar juda erta - embrion hayotining to’rtinchi haftasi oxiridan rivojlana boshlaydi. Bunda jabra yoriqlarining orqasida, oldingi ichakning bo’yin bo’limida nov shaklida bo’rtma hosil bo’ladi. Bu bo’rtmaning epiteliysi o’z navbatida ikkita bo’rtik hosil qiladi, bo’rtiklar kolbasimon shishga aylanadi. Shishlarni o’rab turuvchi mezenxima ichkariga o’sib kirib, mayda naychalar hosil qiladi.
Embrionda olti oyligidan boshlab havo o’tkazuvchi yo’llar, olti oyliknnng oxirlariga borib haqiqiy o’pkalar paydo bo’la boshlaydi.
Burun bo’shlig’i. Burun bo’shlig’i (cavum nasi) cyyak, tog’aylardan tuzilgan bo’lib, ichki yuzasi shilliq qavat bilan qoplangan. Uning pastki, yuqori va ikki yon devori bor. Burun bo’shlig’i to’siq yordamida ikkiga bo’lingan. U miya qutisi, gaymorov, tomoq, asosiy suyak bo’shliqlariga tutashgan bo’ladi. Burun bo’shlig’i xoanalar orqali tomoqqa tutashadi. Burunning shilliq qavati ko’p qon tomirlar, ko’p yadroli tukli epiteliy bilan qoplangan. Bu qavatda shilimshiq ishlab chiqaruvchi bezlar bo’ladi. Burunning shilliq qavati chang zarrachalarini tutib qoladi, havoni bir oz ilitib, namlab, o’pkaga utkazadi. Shuning uchun, burun orqali nafas olish muhim ahamiyatga ega. Shilliq qavatning yuqori qismida hid bilish analiz atorining retseptorlari bo’lib, bular vositasida hidlash funktsiyasi sodir bo’ladi.